شمس دارای ژرفا و گستردگی دانش و عرفان شگفتآوری است، زاهدی است که ذرهای بهدنیا نمینگرد (بُد لعلها پیشش حجر ۳۳)، عالمی است که دانشمندان پرتوان در برابر دانش او گریزنده ابدیند (شیران به پیشش گورخر)، سخنگویی است که منطقها در برابر برهان او جز دفاع حرفی نمیتوانند بزنند (شمشیرها پیشش سپر) و دارای چنان بزرگی و دانشی است که «خورشید پیشش ذرهها» است.