کتاب خوراک صدف بیرگیت فاندربکه نشر چشمه

رمان کوتاه «خوراک صدف» نوشته‌ی بیرگیت فاندربکه، از زبان دختری نوجوان روایت می‌شود که همراه مادر و برادرش منتظر پدر خانواده است تا شام را شروع کنند. غذایی که آماده شده صدف است، غذای مورد علاقه‌ی پدر، که به مناسبت ارتقای شغلی احتمالی او پخته شده. اما پدر به خانه نمی‌آید و همین تأخیر بهانه‌ای می‌شود تا گفت‌وگویی غیررسمی و آزادانه میان اعضای خانواده شکل بگیرد. روایت از ابتدا تا انتها به شکل یک مونولوگ پیوسته ادامه دارد.

راوی در طول داستان خاطرات و تجربه‌های زندگی خانوادگی‌اش را بازگو می‌کند. آنچه مشخص می‌شود تصویری است از پدری سخت‌گیر، خشک و کنترل‌گر که زندگی را برای بقیه اعضای خانواده محدود و پرتنش کرده است. پدر شخصیتی دارد که قواعد خاصی را بر خانواده تحمیل می‌کند، مثل محدود کردن تمرین موسیقی یا سخت‌گیری در رفتارهای روزمره. خاطراتی که روایت می‌شوند، عمدتا مربوط به سرکوب، ترس و سکوت در فضای خانه هستند.

با طولانی شدن غیبت پدر فضا تغییر می‌کند. مادر و فرزندان شروع می‌کنند به صحبت درباره‌ی چیزهایی که قبلا در حضور پدر ممکن نبود به زبان آورند و کم‌کم ساختار قدرتی که سال‌ها در خانه حاکم بوده، به چالش کشیده می‌شود. صدف‌هایی که در ابتدا قرار بود نشانه‌ای از جشن باشند، در نگاه راوی به چیزی تهدیدآمیز و حتی دردناک تبدیل می‌شوند؛ مخصوصا وقتی از صدای "جیغ" آن‌ها در هنگام پختن یاد می‌شود. این لحظات به‌نوعی آغاز یک تحول در نگاه شخصیت‌ها نسبت به زندگی و روابط خانوادگی‌شان هستند.

در کنار روایت خانوادگی، داستان لایه‌های اجتماعی و سیاسی هم دارد. فضای داستان به‌طور ضمنی به ساختارهای مردسالار و اقتدارگرای جامعه‌ی آلمان شرقی پیش از فروپاشی دیوار برلین اشاره می‌کند. نویسنده خود گفته که این رمان را کمی قبل از فروپاشی دیوار نوشته تا بفهمد انقلاب‌ها چطور شروع می‌شوند. به همین دلیل کتاب را می‌توان هم یک روایت شخصی از فروپاشی اقتدار خانوادگی و هم تمثیلی از فروپاشی ساختارهای سرکوبگر اجتماعی و سیاسی دانست.