کتاب صوتی کلیات سعدی اهوازی مهدی ربی نوین کتاب

تصور کنید در یکی از داغ‌ترین بعدازظهرهای تابستان جنوب، جایی در اهواز، نوجوانی ایستاده است. پیراهن لاجوردی شماره‌ ۱۰ تیم ملی ایتالیا را بر تن دارد؛ همان روبرتو باجیو که یک‌تنه نیجریه و بلغارستان و اسپانیا را در جام جهانی ۹۴ پشت سر گذاشت. شورت فوتبالی سفیدش خاکی شده، زانوهایش از بازی در زمین‌های خاکی زخمی است، و روبه‌رویش یک غول دو متری خم شده است؛ غولی که انگار از دل قصه‌ها آمده تا کودک اهوازی داستان را به مبارزه بطلبد.

این فقط یک تصویر نوستالژیک نیست؛ دروازه‌ای است برای ورود به جهان کتاب صوتی «کلیات سعدی اهوازی»؛ مجموعه‌داستانی که بعد از پانزده سال سکوت، دوباره نام مهدی ربی را ـ آن نویسنده جنوبی خلاق و تحسین‌شده ـ به صدر گفت‌وگوهای ادبیات معاصر ایران آورد.

کتاب «کلیات سعدی اهوازی» با عنوان فرعی «یا با من به مغولستان بیا» شامل سه باب است:

1.  باب اول: سعدی

2.  باب دوم: بوستان

3.  باب سوم: گلستان

این سه داستان در عین حال که می‌توانند به‌طور مستقل خوانده یا شنیده شوند، در کنار هم تصویری کامل از کودکی و نوجوانی در جنوب ایران می‌سازند؛ تصویری پر از گرمای آفتاب، خاک کوچه‌ها، صدای توپ فوتبال، بازی‌های پرهیجان، شیطنت‌های نوجوانی، و گاهی تلخی‌ها و زخم‌هایی که آرام آرام در جان شخصیت‌ها می‌نشیند.

راوی هر سه باب، مردی بزرگسال است که به خاطرات دوران کودکی‌اش در محله‌های مختلف اهواز بازمی‌گردد. محله‌ها در این کتاب فقط پس‌زمینه نیستند؛ خودشان شخصیت دارند. کوچه‌ها پر از زندگی‌اند، بوی خاک و صدای همسایه‌ها شنیده می‌شود، خانه‌ها گاهی نیمه‌کاره‌اند، جنگ هنوز ردش را روی زندگی‌ها گذاشته و پدرها و سرهنگ‌های بازنشسته در حیاط‌هایشان خاطرات جنگ را مرور می‌کنند.

داستان‌ها همگی در مرز باریک میان واقعیت و خیال حرکت می‌کنند؛ جایی که دیوانگی، شرارت و گاه نوعی جنون نوجوانی به نقطه اوج می‌رسد. اما این جنون هیچ‌گاه به معنای خشونت عریان نیست؛ بیشتر نوعی انرژی پرهیجان و سرکش است که نوجوان جنوبی را به تجربه‌های تازه می‌کشاند.

مهدی ربی لهجه و اصطلاحات جنوبی را با مهارت در متن می‌نشاند بدون آنکه شنونده غیربومی احساس بیگانگی کند. حتی در سخت‌ترین لحظات، شوخ‌طبعی و طعنه‌های زیرپوستی حضور دارد. کوچه‌ها، زمین‌های فوتبال، داروخانه‌های کوچک، خانه‌های نیمه‌کاره، همه با جزئیاتی زنده و قابل لمس توصیف می‌شوند. هر داستان در عین روایت رویدادها، لایه‌هایی از تأملات شخصی، حسرت و جست‌وجوی معنای زندگی را در خود دارد. همین ویژگی‌ها باعث می‌شود کتاب هم‌زمان نوستالژیک و مدرن باشد؛ روایتی از گذشته‌ای نه‌چندان دور که با نگاهی فلسفی و احساسی بازخوانی شده است.

هرچند این کتاب پر از خاطرات دهه شصتی‌هاست ـ از فوتبال در کوچه‌های خاکی تا شیطنت‌های پسرانه ـ اما صرفاً یک روایت نوستالژیک نیست. نویسنده با ظرافت، مسائلی چون هویت، رشد، عشق نوجوانی، مناسبات قدرت و طبقات اجتماعی را نیز در دل داستان‌ها می‌نشاند. «کلیات سعدی اهوازی» در حقیقت اثری است درباره‌ی بزرگ شدن؛ درباره‌ی مواجهه‌ی کودکی خیال‌پرداز با دنیایی که گاهی سخت و بی‌رحم است اما هنوز جا برای رویا و جنون دارد.

نسخه صوتی این کتاب با ترکیب خلاقانه سه صدا تولید شده است، حسن همایی با لحن گرم و پرتصویرش، ما را به دل کوچه‌ها و خانه‌های اهواز می‌برد. تایماز رضوانی با صدایی جوان و پرشور، شرارت و دیوانگی نوجوانان را زنده می‌کند. محسن بهرامی با صدایی آرام و عمیق، لایه‌های فلسفی و تلخِ داستان‌ها را برجسته می‌سازد.

این سه روایت‌گر، درست مثل سه باب کتاب، هرکدام رنگ و حس خاصی به داستان می‌دهند. شنونده گاه در خنده‌های شرورانه نوجوانان غرق می‌شود، گاه با زخمی از گذشته به فکر فرو می‌رود و گاه در میان شعر و موسیقی نهفته در نثر ربی شناور می‌شود.

چرا باید این کتاب را شنید؟

 اگر ادبیات داستانی معاصر ایران را دوست دارید و دنبال صدایی تازه و خلاق هستید، این کتاب انتخابی عالی است.

 اگر دلتان برای کودکی و نوجوانی در کوچه‌های ایران تنگ شده، این داستان‌ها شما را به همان عصر بازی، عشق‌های پنهان و شرارت‌های نوجوانی می‌برند.

 اگر می‌خواهید تجربه‌ای متفاوت از شنیدن کتاب داشته باشید، اجرای سه‌صدایی این اثر حس یک نمایش صوتی جذاب را ایجاد می‌کند.

 اگر به رئالیسم جادویی و مرز باریک میان واقعیت و خیال علاقه‌مندید، این کتاب با لحظاتی شاعرانه و گاه سوررئال شما را شگفت‌زده می‌کند.

 و اگر می‌خواهید بدانید یک نویسنده‌ جنوبی چگونه از بومی‌ترین خاطراتش اثری جهانی و قابل لمس برای هر شنونده‌ای می‌سازد، این کتاب را از دست ندهید.