کتاب تغییر اجتماعی ویلبرت ای. مور نشر انتشارات سمت

کتاب تغییر اجتماعی نوشته‌ ویلبرت ای. مور  یکی از آثار مرجع و کلاسیک در حوزه جامعه‌شناسی است که با ترجمه‌ پرویز صالحی و توسط انتشارات سمت منتشر شده است. این کتاب در قالب کتاب الکترونیکی هم در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد و از منابع درسی مهم رشته علوم اجتماعی به‌شمار می‌رود. هدف نویسنده در این اثر، بررسی نظام‌مند تغییرات در جوامع انسانی و یافتن الگوهایی است که بتوانند ماهیت تحول اجتماعی را توضیح دهند. مترجم اثر، پرویز صالحی، از مترجمان و استادان برجسته‌ جامعه‌شناسی در ایران است و با نثری روان و دقیق مفاهیم تخصصی ویلبرت ای. مور را برای دانشجویان فارسی‌زبان قابل فهم کرده است.

خلاصه کتاب تغییر اجتماعی ویلبرت ای. مور

در کتاب تغییر اجتماعی، ویلبرت ای. مور با نگاهی تحلیلی و نظری، مفهوم تغییر را به‌عنوان نیرویی بنیادی در حیات اجتماعی معرفی می‌کند. به باور مور، هیچ جامعه‌ای ایستا نیست؛ تمامی نظام‌های اجتماعی، چه سنتی و چه مدرن، در معرض دگرگونی دائمی‌اند. او در شش فصل منظم، ساختار، مسیر و پیامدهای تغییر را مورد بررسی قرار می‌دهد.

در فصل نخست با عنوان بهنجاری تغییر، مور تاکید می‌کند که تغییر نه یک استثنا بلکه بخشی طبیعی از زندگی اجتماعی است. در این فصل، خواننده درمی‌یابد که حتی ثبات اجتماعی هم محصول نوعی تعادل میان تغییر و نظم است. فصل دوم، علت‌ها و جهت‌ها، به بررسی عوامل موثر بر تغییر می‌پردازد: فناوری، جمعیت، محیط، فرهنگ و ارزش‌ها از جمله نیروهایی هستند که مسیر تحول را شکل می‌دهند. مور با ذکر نمونه‌هایی از جوامع صنعتی و کشاورزی نشان می‌دهد که هیچ تغییر اجتماعی بدون علت یا جهت رخ نمی‌دهد.

در فصل سوم، تغییر در مقیاس کوچک، نویسنده به تحولات خرد در گروه‌های اجتماعی مانند خانواده، نهادهای آموزشی و سازمان‌های محلی می‌پردازد. این بخش به‌ویژه برای دانشجویان جامعه‌شناسی خانواده و آموزش مفید است. فصل چهارم، تغییر در جوامع، نقطه‌ گذار به سطح کلان است. مور در این بخش به بررسی تحول ساختارهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می‌پردازد و توضیح می‌دهد چگونه تغییرات در هر حوزه، به‌صورت متقابل بر سایر بخش‌ها اثر می‌گذارد.

در فصل پنجم، نوسازی، موضوع مدرنیزاسیون به‌صورت مفصل تحلیل می‌شود. نویسنده به تبیین ویژگی‌های جوامع مدرن، نقش علم، صنعت و شهرنشینی در دگرگونی اجتماعی می‌پردازد و چگونگی گذار جوامع سنتی به مدرن را از منظر نظریه‌ سیستم‌ها بررسی می‌کند. در نهایت، فصل ششم با عنوان تکامل اجتماعی، نگاه بلندمدت‌تری دارد. مور در این فصل به نظریه‌های تکامل فرهنگی و تاریخی اشاره کرده و توضیح می‌دهد که تاریخ بشر را می‌توان فرآیندی از یادگیری و انباشت تجربه دید. کتاب تغییر اجتماعی، برخلاف بسیاری از متون آموزشی صرف، لحنی زنده و استدلالی دارد. نویسنده با مثال‌های عینی از جوامع گوناگون نشان می‌دهد که تغییر همواره هم‌زمان منبع پیشرفت و منشا بحران است.

معرفی نویسنده کتاب تغییر اجتماعی ویلبرت ای. مور

ویلبرت ای. مور، جامعه‌شناس برجسته‌ آمریکایی (۱۹۱۴–۱۹۸۷)، از چهره‌های مهم قرن بیستم در زمینه‌ نظریه‌ تغییر اجتماعی و توسعه است. او تحصیلات خود را در دانشگاه هاروارد گذراند و سال‌ها در دانشگاه‌های پرینستون و دنور به تدریس پرداخت. از آثار دیگر او می‌توان به نظریه نوسازی، نقش کار در تحول اجتماعی و تحلیل ساختار طبقاتی اشاره کرد.

مور همراه با کینگزلی دیویس، مقاله‌ معروف برخی اصول طبقه‌بندی اجتماعی را نوشت که از متون پایه‌ای در نظریه‌ کارکردگرایی است. سبک نگارش او تلفیقی از زبان علمی دقیق و مثال‌های واقعی است. او به‌دنبال یافتن قوانین عمومی تحول اجتماعی بود و از همین رو آثارش در برنامه‌ریزی توسعه و مطالعات تطبیقی جوامع اهمیت فراوان یافته‌اند.

چرا باید کتاب تغییر اجتماعی را بخوانیم؟

خواندن کتاب تغییر اجتماعی فرصتی است برای درک بنیادین از چگونگی تحول در جوامع انسانی. مور نه‌تنها تغییر را پدیده‌ای اجتناب‌ناپذیر می‌داند، بلکه نشان می‌دهد چگونه می‌توان با شناخت سازوکارهای آن، مسیر رشد و توسعه‌ جوامع را هدایت کرد. این کتاب به ما می‌آموزد که هیچ جامعه‌ای به خودیِ خود مدرن یا پیشرفته نمی‌شود؛ تغییر نیازمند درک، برنامه‌ریزی و سازگاری است. از سوی دیگر، مور با بیانی روشن توضیح می‌دهد که هر تحول اجتماعی هزینه‌هایی دارد و تعادل میان ثبات و تغییر، کلید پایداری جوامع است.

اگر دانشجو یا پژوهشگر علوم اجتماعی هستید، مطالعه‌ این اثر می‌تواند بنیان نظری شما را در درک فرآیندهای تحول، تقویت کند. همچنین برای علاقه‌مندان به سیاست‌گذاری عمومی، برنامه‌ریزان فرهنگی و پژوهشگران توسعه، این کتاب نگاهی تحلیلی و چندبعدی فراهم می‌کند.

کتاب تغییر اجتماعی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

کتاب تغییر اجتماعی از انتشارات سمت اثری است که هم دانشجویان و استادان رشته‌های علوم اجتماعی، جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی می‌توانند از آن بهره ببرند و هم پژوهشگران حوزه‌ توسعه و نوسازی. برای کسانی که درگیر بررسی سیاست‌های فرهنگی و اجتماعی هستند، این اثر می‌تواند چارچوبی نظری و تحلیلی فراهم کند تا پدیده‌های روزمره‌ی جامعه را در بستر تحول تاریخی و ساختاری درک کنند. همچنین فعالان اجتماعی، سیاست‌گذاران عمومی و مدیرانی که با موضوع تغییرات نهادی یا فرهنگی در سازمان‌ها و جوامع سروکار دارند، با خواندن این کتاب درک عمیق‌تری از ماهیت دگرگونی‌های اجتماعی و مقاومت در برابر آن به دست می‌آورند.

از سوی دیگر، علاقه‌مندان به نظریه‌های کلاسیک جامعه‌شناسی که می‌خواهند پیوند میان اندیشه‌های امیل دورکیم، تالکوت پارسونز و ویلبرت مور را بشناسند، هم از مطالعه‌ این کتاب لذت خواهند برد. مور در این اثر با نگاهی میان‌رشته‌ای، مباحث جامعه‌شناسی، تاریخ، سیاست و فرهنگ را در هم می‌آمیزد و از همین رو، برای خوانندگانی که به‌دنبال درکی جامع از چگونگی پدید آمدن تغییر و تداوم اجتماعی هستند، منبعی ارزشمند و الهام‌بخش است.

بخشی از کتاب تغییر اجتماعی

گزیده زیر که از  فصل دوم است، عمق نگاه مور را به ماهیت پویای زندگی اجتماعی آشکار می‌سازد:

هیچ جامعه‌ای از تغییر برکنار نمانده است. حتی ابتدایی‌ترین نظام‌های اجتماعی، در جریان زمان، شکل و ساخت خود را دگرگون کرده‌اند. آنچه دوام می‌یابد، نه شکل نهادها بلکه توانایی آن‌ها برای سازگاری با شرایط تازه است. از این رو، بقای هر جامعه در گرو ظرفیت آن برای پاسخ به دگرگونی‌های درونی و بیرونی است.

پیشنهادهایی برای دوستداران کتاب

برای مطالعه‌ بیشتر در حوزه‌ جامعه‌شناسی تحول و توسعه، این آثار نیز پیشنهاد می‌شود:

1. تربیت و جامعه‌شناسی انتشارات کندوکاو

2. مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی فرهنگی انتشارات دانشگاه امام صادق

3. جامعه‌شناسی شناخت نشر قطره