کتاب فروپاشی خانمان آشر نشر لگا

این داستان نخستین بار در سپتامبر ۱۸۳۹ در برتنز جنتلمنز مگزین منتشر شد و سپس در سال ۱۸۴۰ در مجموعۀ قصه‌های عجیب و خیال‌انگیز انتشار یافت.

در این داستان همۀ عناصر معروف داستان‌های پو را می‌شود دید: خانه‌ای گوتیک، راویِ وحشت‌زده، زنده‌زنده دفن‌کردن، جنون و فاجعه‌ای وحشتناک. «فروپاشی خانمان آشر» یکی از محبوب‌ترین و بحث‌انگیزترین داستان‌های پو است و منتقدان در مورد تفسیرش اختلافات زیادی داشته‌اند. راوی به دعوت دوست دوران کودکی‌اش به خانۀ او می‌رود؛ خانه‌ای بزرگ که او و خواهرش همراه با خدمتکاران‌شان در آن زندگی می‌کنند. دوستش بیمار است و با مصاحبت راوی می‌خواهد بر بیماری‌اش فائق آید، اما خود راوی هم پس از مدتی ماندن در این خانه دچار مشکلاتی مشابه می‌شود.

برخی از منتقدان وقایع این داستان را فراطبیعی می‌دانند و برخی سعی می‌کنند این رخدادها را در چارچوبی کاملاً طبیعی توضیح دهند. اما هر دو دیدگاه با مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند، از جمله نحوه‌ای که راویِ داستان ماوقع را روایت می‌کند. او این داستان را مدتی پس از وقوع ماجرا تعریف می‌کند و خودش بر نفی هرگونه عنصر فراطبیعی در این داستان اصرار دارد: همۀ اتفاقاتی که در خانۀ آشر افتاده‌اند در چارچوبی طبیعت‌گرایانه قابل‌توضیح‌اند. او باور دارد جهان براساس قوانین طبیعی پیش می‌رود و، در نتیجه، وقایع خانۀ آشر هم باید تبیینی طبیعت‌گرایانه داشته باشند و امیدوار است با نقل و گزارش این اتفاقات به تبیینی مقبول از ماجرا دست یابد یا دست‌کم شنوندگانْ نگاه او را به رخدادهای خانۀ آشر تصدیق کنند. به این ترتیب، ممکن است «فروپاشی خانمان آشر» یک‌جور دام باشد: قرار است خوانندگان هم دچار همان مخمصه‌ای شوند که راوی داستان با آن درگیر است. در این صورت، این داستان با یکی از درون‌مایه‌های اصلی نوشته‌های پو تطابق خواهد داشت: مدل‌هایی که هوش بشر برای ترسیم رازهای جهان طراحی می‌کند برای حل این معماها کافی و وافی نیستند. راوی می‌گوید تجربه‌ای داشته که چندوچونش برای خود او معلوم نیست، از آن نوع معماهایی که اگر انسان‌ها با ضرب‌وزور بخواهند حل‌شان کنند، دچار جنون خواهند شد. این داستان تجربه‌ای را روایت می‌کند که از محدودیت‌های عقل بشر در درک رازهای آفرینش خبر می‌دهد.