کتاب زیرک اثر زاندرفان درلیندن نشر موسسه فرهنگی دکسا

از اخبار جعلی گرفته تا نظریه‌های توطئه، از میم‌های التهاب‌برانگیز گرفته تا تیترهای گمراه‌کننده، کژاطلاعات به‌سرعت به مسأله‌ای مهم و چالش‌انگیز برای دوران امروزین بدل شده است. این بحران تهدیدی‌ست برای دموکراسی، توانایی ما در ساختن و برقراری روابط قابل‌اعتماد، و حتی تندستی جسمی و روانی خودمان ـ هرچند که تاکنون عمده‌ی کوشش‌ها در راه مبارزه با این مشکل چندان کارآمد نبوده‌اند. در زیرک یکی از متخصصان درجه‌ی یک جهان در حوزه‌ی کژاطلاعات، پارادایم تازه‌ای برای درک و دفاع دربرابر اینفودمی جهانی پیش روی ما می‌گستراند. زاندر فان در لیندن به روشنی و شیوایی توضیح می‌دهد که چرا مغز ما در برابر کژاطلاعات آسیب‌پذیر است، کژاطلاعات چگونه در شبکه‌های اجتماعی گسترش می‌یابد، و برای حفاظت از خودمان و دیگران نسبت به این موجود موذی چه کاری از دست‌مان برمی‌اید. کژاطلاعات به‌مانند ویروسی با سرعت تکثیر باورنکرنی، اذهان‌مان را آلوده می‌کند، و در نحو‌ه‌ی مشاهده و پردازش اطلاعات از سوی ما میان‌برهایی می‌سازد که منجر به تغییر باورها، و دست‌بردن در خاطرات ما می‌شود. هنگامی که این ویروس جا خوش کرد، به‌دشواری بسیار می‌شود از شرش خلاص شد. استراتژی‌هایی مانند راستی‌آزمایی، و رسواسازی، می‌توانند سبب شوند که یک دروغ کماکان برجا بماند، و ای بسا بدتر از آن، جای پایش را محکم‌تر هم کند. اما ما دست و پا بسته نیستیم. فان در لیندن با پژوهش‌های اصیل، ممتاز و تقدیرشده خود و هم‌کارانش که نتیجه‌ی ده‌ها سال تحقیقات و تجربیات میدانی در مشاوره‌دادن به دولت‌ها و غول‌های تکنولوژی‌ست، به ما نشان می‌دهد که می‌توانیم با علمی نوآورانه‌به مصونیت جمعی دست یابیم: «پیش‌رسواسازی». مایه‌کوبی آدم‌ها علیه اطلاعات نادرست با گذاردن پیش‌دستانه‌ی آنان در معرض دوز ضعیف‌شده‌، تا برای شناسایی و دفع تاکتیک‌های انگولک‌کننده‌ی کژاطلاعات توانمند شوند. با خردکردن و واکاوی تکنیک‌های مشخصه‌ی توطئه‌ها و کژاطلاعات، فان در لیندن ابزارهایی در اختیار خوانندگان می‌گذارد تا از خودش و دیگران در برابر ترغیب‌گری‌های موذیانه ـ خواه کلان باشند خواه سر میز غذا ـ دفاع کنند. زیرک کتاب راهنمایی جامع است برای مسیریابی در دوران کژاطلاعات.