کتاب نظریۀ رهایی نشر نی

معرفی کتاب نظریه‌ی رهایی اثر کریستوف منکه

کتاب «نظریه‌ی رهایی» (Theorie der Befreiung) اثر کریستوف منکه، فیلسوف برجسته‌ی معاصر آلمانی، اثری سترگ و عمیق در حوزه‌ی فلسفه‌ی سیاسی و اجتماعی است که به واکاوی و تحلیل بنیادین مفهوم «رهایی» می‌پردازد. منکه در این کتاب، با رویکردی بینارشته‌ای و با بهره‌گیری از حوزه‌های گوناگون دانش بشری از جمله فلسفه، تاریخ، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، حقوق و الهیات، به بررسی ابعاد مختلف، پیچیدگی‌ها، تناقض‌ها و چالش‌های مفهوم آزادی و رهایی در جامعه‌ی مدرن و در طول تاریخ اندیشه‌ی بشری می‌پردازد.

 او تلاش می‌کند تا تعریفی جامع و پویا از رهایی ارائه دهد که فراتر از برداشت‌های سطحی و تقلیل‌گرایانه از این مفهوم باشد. منکه در این اثر، پرسش‌های بنیادینی را در مورد چیستی رهایی، شرایط تحقق آن، موانع و چالش‌های پیش روی آن و رابطه‌ی آن با مفاهیم دیگر مانند قدرت، سلطه، خشونت، عدالت و دیگری طرح می‌کند و به آن‌ها پاسخ می‌دهد. این کتاب ارزشمند توسط نشر نی و با ترجمه‌ی دقیق و شایسته‌ی سید مسعود حسینی به زبان فارسی منتشر شده و در اختیار علاقه‌مندان به فلسفه، علوم اجتماعی و مباحث مربوط به آزادی و رهایی قرار گرفته است.

خلاصه کتاب نظریه‌ی رهایی اثر کریستوف منکه

کتاب «نظریه‌ی رهایی» به دنبال تبیین و تعریف نوعی از رهایی است که بتواند از آلوده شدن به هر شکلی از سلطه و قدرت مصون بماند و از آن جلوگیری کند. به عبارت دیگر، منکه در این کتاب تلاش می‌کند تا مفهومی از رهایی را ورای تقابل‌های دوتایی و سنتی مانند یونانیان و بربرها، فرهیختگان و به‌اصطلاح «بدوی‌ها»، اروپا و دیگری‌اش، یا غرب و سایر نقاط جهان ارائه دهد. او در پی جهان‌شمول کردن مفهوم رهایی است و می‌خواهد نشان دهد که آزادی و رهایی نه فقط یک دستاورد یا امتیاز ویژه‌ی برخی مناطق، فرهنگ‌ها، گروه‌ها یا طبقات خاص، بلکه تجربه‌ای انسانی و جهان‌شمول است که برای هر انسانی در هر زمان و مکانی، صرف نظر از نژاد، جنسیت، طبقه، مذهب یا ملیت، امکان‌پذیر است.

منکه بر این باور است که آزادی و رهایی نه یک حالت ایستا، ثابت و از پیش تعیین‌شده، بلکه یک تجربه‌ی پویا، مستمر، دیالکتیکی و در حال شدن است. او استدلال می‌کند که رهایی مستلزم فرآیندی مداوم از مواجهه و درگیر شدن فعالانه و آگاهانه با «دیگری» است. این رویکرد تجربی و پدیدارشناختی بر ماهیت پویا، رابطه‌ای، بین‌الاذهانی و دیالکتیکی آزادی تأکید دارد. به این معنا که آزادی و رهایی در تعامل و گفت‌وگو با دیگری، در چالش با محدودیت‌ها، موانع، ساختارهای سلطه و نابرابری‌های موجود شکل می‌گیرد، تعریف می‌شود، تکامل می‌یابد و به فعلیت می‌رسد.

برخی از مفاهیم کلیدی و محوری که در کتاب «نظریه‌ی رهایی» مطرح و مورد بحث قرار می‌گیرند، عبارتند از:

• تجربه‌ی رهایی: منکه بر تجربه‌ی زیسته‌ی رهایی تأکید فراوانی دارد و آن را فراتر از تعاریف انتزاعی، نظری، حقوقی، سیاسی یا ایدئولوژیک از رهایی می‌داند. او معتقد است که رهایی باید در زندگی واقعی انسان‌ها و در روابط آن‌ها با یکدیگر تجربه شود و صرفاً یک مفهوم ذهنی یا انتزاعی نباشد.
• دیالکتیک رهایی: از نظر منکه، رهایی در تقابل، تضاد و دیالکتیک با سلطه، محدودیت‌ها، موانع، ساختارهای نابرابر و روابط قدرت تعریف می‌شود و فرآیندی دیالکتیکی، پویا و در حال شدن دارد. به عبارت دیگر، رهایی بدون وجود سلطه و محدودیت معنایی ندارد و در مبارزه و چالش با آن‌ها شکل می‌گیرد.
• جهان‌شمولی رهایی: منکه بر این باور است که رهایی حقی بنیادین و ذاتی برای همه‌ی انسان‌هاست و محدود و منحصر به فرهنگ، تمدن، منطقه، گروه یا طبقه‌ی خاصی نیست. او با هرگونه برداشت تقلیل‌گرایانه و نسبی‌گرایانه از رهایی که آن را به فرهنگ یا گروه خاصی محدود کند، مخالف است.
• رابطه‌ی رهایی و دیگری: از دیدگاه منکه، رهایی در مواجهه، تعامل، گفت‌وگو و رابطه‌ی دوسویه و متقابل با دیگری معنا پیدا می‌کند و بدون در نظر گرفتن دیگری و حقوق و آزادی‌های او، نمی‌توان از رهایی سخن گفت. رهایی واقعی، رهایی همه‌ی انسان‌ها و رهایی در کنار دیگری است، نه رهایی به قیمت نادیده گرفتن یا سرکوب دیگری.

معرفی کریستوف منکه، نویسنده‌ی کتاب نظریه‌ی رهایی

کریستوف منکه فیلسوف برجسته‌ی معاصر آلمانی و استاد فلسفه در دانشگاه گوته فرانکفورت است. او به خاطر تحقیقات، پژوهش‌ها و آثارش در زمینه‌های مختلف فلسفه، به ویژه فلسفه‌ی سیاسی، نظریه‌ی اجتماعی، فلسفه‌ی تاریخ، نظریه‌ی انتقادی، فلسفه‌ی حقوق و اخلاق شناخته می‌شود. منکه در آثار خود به بررسی انتقادی مفاهیمی مانند آزادی، رهایی، خشونت، سلطه، عدالت، دموکراسی، حقوق بشر و مدرنیته می‌پردازد. او از جمله فیلسوفان معاصر است که تلاش می‌کند با نگاهی نو و رویکردی بینارشته‌ای، به چالش‌ها و مسائل دنیای امروز پاسخ دهد و راهکارهایی برای بهبود وضعیت انسان‌ها ارائه کند.

چرا باید کتاب نظریه‌ی رهایی را با ترجمه‌ی سید مسعود حسینی بخوانیم؟

خواندن کتاب «نظریه‌ی رهایی» با ترجمه‌ی سید مسعود حسینی به دلایل متعدد و مهم زیر توصیه می‌شود:

• موضوع بسیار مهم، بنیادین، چالش‌برانگیز و مرتبط با دنیای امروز: مفهوم رهایی از دیرباز یکی از دغدغه‌های اصلی فیلسوفان، متفکران، اندیشمندان، فعالان اجتماعی و جنبش‌های اجتماعی و سیاسی بوده است و همچنان در دنیای پیچیده و پرچالش امروز نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در دنیایی که با نابرابری‌های گسترده، جنگ‌ها، خشونت‌ها، تبعیض‌ها، سرکوب‌ها، نقض حقوق بشر و بحران‌های زیست‌محیطی روبروست، پرداختن به مفهوم رهایی و چگونگی تحقق آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
• رویکرد بدیع، نوآورانه، بینارشته‌ای و چندوجهی: منکه با رویکردی نو، بدیع، بینارشته‌ای و چندوجهی به مفهوم رهایی می‌پردازد و آن را از زوایای مختلف فلسفی، تاریخی، اجتماعی، سیاسی، حقوقی و اخلاقی مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دهد. او تلاش می‌کند تا از برداشت‌های تقلیل‌گرایانه و سطحی از رهایی فراتر رود و تعریفی جامع، پویا و چندبعدی از آن ارائه دهد.
• نقد بنیادین مفاهیم سنتی از آزادی و رهایی: منکه در این کتاب به نقد بنیادین مفاهیم سنتی و رایج از آزادی و رهایی می‌پردازد و نشان می‌دهد که این مفاهیم اغلب ناقص، محدود و حتی گمراه‌کننده هستند. او تلاش می‌کند تا با ارائه‌ی تعریفی جدید از رهایی، راه را برای درک بهتر این مفهوم و تحقق آن در جامعه‌ی معاصر هموار کند.
• ترجمه‌ی دقیق، روان، شیوا و قابل فهم: سید مسعود حسینی در ترجمه‌ی این اثر دشوار و پیچیده، تلاش زیادی کرده است تا مفاهیم عمیق فلسفی کتاب را به زبانی دقیق، روان، شیوا و قابل فهم به زبان فارسی برگرداند. ترجمه‌ی او به خواننده کمک می‌کند تا به درک درستی از اندیشه‌های منکه دست یابد و از مطالعه‌ی کتاب لذت ببرد.

پیشنهادهایی برای دوستداران این کتاب

اگر به موضوعات فلسفی، نظریه‌ی اجتماعی، فلسفه‌ی سیاسی و به ویژه مفهوم رهایی، آزادی، عدالت، قدرت و سلطه علاقه دارید، آثار زیر نیز می‌توانند برای شما مفید، آموزنده و الهام‌بخش باشند:

• دیالکتیک روشنگری اثر ماکس هورکهایمر و تئودور آدورنو
• پدیدارشناسی روح اثر گئورگ ویلهلم فریدریش هگل
• انسان در جستجوی معنا اثر ویکتور فرانکل