کتاب هوش اجتماعی و مهارت اجتماعی و نقش آن در موفقیت های فردی و سلامت جسمانی نشر انتشارات نظری

هوش نوعی فعالیت زیستی به حساب می‌آید که ایجاد و گسترش ساخت‌های ذهنی و در نتیجه تعامل ثمربخش‌تر بین افراد و محیط را امکان‌پذیر می‌سازد. هوش به عنوان یکی از ویژگی‌های اساسی در نظام‌های آموزشی همواره در کانون توجه بوده است. از سال ۱۹۰۵ که اولین تست هوش (IQ) ساخته شد، تا کنون تفکر به سبک (IQ) به طرز گسترده‌ای در نظامهای آموزش و پرورش رواج یافته است و کسب موفقیت دانش‌آموزان در آزمون‌های استاندارد شده آن به معنای زمینه لازم برای کسب موفقیت در تحصیل بوده است. بر مبنای این تفکر، ریاضیات و علوم تجربی از بیشترین اهمیت برخوردار بودند. در چنین فضایی «هاوارد گاردنر» با طرح این پرسش که از میان افرادی مانند آلبرت انیشتین، ویرجینیا ولف، ایگو استراوینسکی، پابلو پیکاسو، مارتا گراهام، ماهاتما گاندی و زیگموند فروید کدام را باید باهوش‌تر قلمداد کرد؟ فهم قالب از پدیده هوش را به چالش کشید. او با استناد به منابع و شواهد علمی گوناگون «نظریه هوش چندگانه» خود را ابتدا با هفت نوع هوش شناسایی و ارائه کرد: ۱. هوش زبانی: عبارت است از توانایی کاربرد موثر زبان مادری و احتمالاً سایر زبان ها به صورت شفاهی و مکتوب. این نوع هوش در میان شاعران، وکلا، روزنامه‌نگاران و رمان‌نویسان برجسته‌تر است. ۲. هوش منطقی-ریاضی: این نوع هوش در میان علمای منطق، دانشمندان علوم تجربی و ریاضی‌دانان برجسته‌تر است. ۳. هوش موسیقیایی یا ریتمیک: عبارت است از ظرفیت تفکر در حیطه موسیقی نظیر حساسیت نسبت به صداها و ضرب آهنگ‌های محیط زندگی، درک الگوهای موسیقیایی، تشخیص اصوات و ساختن موسیقی. این نوع هوش در میان موسیقیدانان و نوازندگان بیشتر دیده می‌شود. ۴. هوش فضایی: بیانگر قدرت بازنمایی فضای بیرون از ذهن در درون ذهن و توانایی تفکر در قالب شکل ها و الگو هاست. این نوع هوش در میان نقاشان، معماران، شطرنج بازان، خلبانان، دریانوردان و جراحان قابل توجه‌تر است. ۵. هوش حرکتی- جنبشی: عبارت است از بهره‌گیری از کل یا بخش‌هایی از بدن برای حل مسئله، درست کردن چیزی یا ارتباط برقرار کردن با دیگران. این نوع هوش در میان ورزشکاران، رقصندگان، هنرپیشگان و جراحان برجسته است. ۶. هوش میان فردی: عبارت است از توانایی درک و برقراری ارتباط با دیگران (درک اجتماعی). این نوع هوش در میان معلمان، درمانگران، فروشندگان و سیاستمداران برجسته‌تر است. ۷.هوش درون فردی: که ناظر بر شناخت دقیق فرد از خویشتن، علائق، تمایلات، ضعف‌ها و قوت‌ها و دل مشغولی هاست و فردی که چنین هوشی دارد، دارای قدرت و قوت در برقراری ارتباط با خویشتن است. گاردنر از همان آغاز، تصریح کرد که فهرست مشتمل بر هفت نوع هوش تنها مدخلی برای نگاه کثرت‌گرایانه به هوش انسانی است و در بردارنده انواع ممکن هوش انسانی نیست. وی در نتیجه مطالعات بعدی و دستیابی به شواهد جدید، سه نوع هوش معنوی، هوش طبیعت‌گرایانه و هوش وجودگرایانه را نیز به فهرست مزبور افزود. گاردنر تصریح می‌کند که انواع هوش به تنهایی یا در ترکیب با هوش‌های دیگر می‌توانند در حوزه‌های هنری به کار گرفته شوند. براساس نظریه هوش چندگانه، با بها دادن به آموزش هنر در نظام‌های آموزش و پرورش، تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان فرصت بروز و ظهور می‌یابد. بدین‌ترتیب لازم است تا تحول در شیوه‌های آموزش، فعالیت‌های یادگیری و شیوه‌های ارزیابی متناسب با نظریه هوش چندگانه در دستور کار قرار گیرد. به سخن دیگر، مدارس دیگر نباید بر حسب عادت و سنت، درباره عملکرد دانش‌آموزان بر اساس توانایی کلامی آنان قضاوت کنند. خلاقیت یکی از ویژگی‌های فطری انسان، پایه و اساس تمام دانش‌ها و عامل کلیه پیشرفت‌های بشری است. مهم‌ترین نقش والدین، پرورش توانایی خلاقیت دانش‌آموزان است و درس هنر با تنوع بسیار، در بین سایر دروس بیشتر این زمینه پرورش خلاقیت را ایجاد می‌کند. همه ما گاهی شاهد حرف‌ها یا فعالیت‌هایی از کودکان بوده‌ایم که تعجب‌آور و برانگیزاننده احساسات بوده‌اند.