کتاب کربلا میراث مشترک فرهنگی و تمدنی ایران و عراق اداره مطالعات اسناد و تاریخ روابط خارجی نشر انتشارات مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه

دو کشور ایران و عراق به دلیل پیوستگی جغرافیایی، از دیرباز دارای تعاملات فرهنگی با یکدیگر بوده‌اند. سرزمین ایران با بیش از شش هزار سال سابقه مدنیت، مهد قدیمی‌ترین تمدن‌های انسانی بوده است. سابقه‌ی دیرینه‌ی تاریخی تمدن‌های واقع در حوزه‌ی بین‌النهرین (عراق امروزی) نیزبر کسی پوشیده نیست. ارتباط میان این دو حوزه‌ی تمدنی از دورترین ادوار وجود داشته است و حکومت‌های حاکم بر قلمرو سرزمینی دو منطقه طی قرون متمادی دارای روابط نزدیکی با یکدیگر بوده‌اند. در دوران اسلامی، این دو حوزه‌ی تمدنی نقش مؤثری در شکوفایی و بسط تمدن اسلامی داشتند. تاریخ ایران و عراق در این دوران به واسطه‌ی مسائل گوناگونی به یکدیگر پیوند خورده است. به عنوان مثال، شهر کوفه در دوره‌ی فتوحات به عنوان پایگاه نظامی برای غزوات اسلامی با ایران ساخته شد. اما مهمترین نقطه مشترک میان دوطرف، تشیع است که حلقه‌ی ارتباطی وثیقی میان ایران و عراق در تمدن اسلامی تبدیل شده است؛ به گونه‌ای که ایرانیان و عراقی‌ها به واسطه‌ی ارادت به خاندان ائمه اطهار مشترکات مذهبی بسیاری با یکدیگر دارند. شکل‌گیری قیام شیعی مختار ثقفی در کوفه و همراهی ایرانیان با آن، گواهی بر این مدعاست. وجود پیکر مطهر شش تن از امامان شیعه(ع) در خاک عراق و علاقه‌ی تاریخی ایرانیان به زیارت مقابر این بزرگان، ارزشی مشترک برای مردم دو کشور به وجود آورده است. اهمیت وافر میراث پیشینیان در حافظه تاریخی مردم بر هیچ کس پوشیده نیست؛ این میراث سرشار از معانی و دلالت های عمیق تمدنی بوده و اهمیتش بدان سبب است که همواره پل ارتباط گذشته با زمان معاصر بوده است و سبب گشته تا نسل کنونی از خلال این موارد با تاریخ صدها سال قبل خود آشنا شوند. از آنجایی که ایران و عراق در زمینه‌های مختلف و متنوع فرهنگی، اجتماعی و انسانی همواره با هم در ارتباط بوده‌اند، ضرورت دارد به گونه ای عمیق و ویژه؛ به بررسی مضامین، اصول و ریشه‌های روابط گذشته میان دو کشور درطول تاریخ اهمیت و توجه ویژه‌ای نشان داده شود. به همین منظورمرکز تحقیقات و پژوهش‌های عتبه مقدس حسینی (مرکزالدراسات و البحوث) در کربلا و مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، اولین همایش علمی بین‌المللی را در شهر مقدس کربلا برگزار نمودند. نوبت اول همایش با محوریت تأثیر ایرانیان مقیم در عراق و کربلا آغاز شد که ضمن آن شاخه‌های مختلف فرهنگی، دینی و ادبی مورد توجه قرار گرفت. با توجه به مجموعه مباحثی که پژوهشگران دو کشور به آن پرداختند، مقالات همایش موارد مهم و همه جانبه‌ای را در بر داشت و خوشبختانه از طرف مخاطبان نیز با اقبال خوبی مواجه شد. مسائل طرح شده در این مقالات، مسائلی جدید و کمتر شنیده شده بودند؛ میراثی مشترک و پیوندی که سبب شده است تا این دو کشور در یک قالب با یکدیگر قرار بگیرند و این موضوع، سبب روشن شدن راه پژوهشگرانی شده است که قصد دارند تحقیقات خود را در این زمینه ادامه بدهند.