کتاب سیاست و حکومت در بوسنی و هرزگوین ساشا گاوریچ نشر انتشارات مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه

اگرچه کشور بوسنی و هرزگوین سرزمینی است که به لحاظ وسعت پنجاه و یک هزار کیلومتر مربع بوده و جمعیتی کمتر از چهار میلیون را در خود جای داده است اما قرار گرفتن آن در منطقه حساس، راهبردی و تحول خیز غرب بالکان موجب شده که نخستین جرقه برخی رخدادهای مهم تاریخ معاصر همچون جنگ جهانی اول از اینجا زبانه کشد همچنانکه در برهه جنگ جهانی دوم و در دوران جنگ سرد نیز همواره در معرض چالش ها و مطامع فراوان بوده است. حضور سه قوم اصلی در این سرزمین شامل بوشنیاک های مسلمان، صرب های ارتدوکس و کروات های کاتولیک که هرکدام مستظهر به پشتوانه منطقه ای و فرا منطقه ای خاص خویش می باشند نمایانگر تنوع قومی، تمایز زبانی، تکثر دینی و تعارض منافع برآمده از آن است. نزاع خونین و زیانبار دهه نود میلادی در این دیار که بیش از یکصد هزار کشته و قریب به دو میلیون آواره ثمره آن بود و از نخستین بامداد استقلال کشور آغاز شد بعد از چهار سال با امضای معاهده ای به نام دیتون به پایان رسید؛ عهدنامه ای که اگرچه در پرتو آن شعله های جنگ به سردی گرائید اما منجر به پیدایش ساختار سیاسی عجیب الخلقه و منحصر بفردی گردید که حضور موثر نیروهای سیاسی و نظامی خارجی بعنوان تضمین بقاء آن تاکنون ضرورت تام داشته است. قاطبه مردم شریف ایران، بوسنی و هرزگوین را با دوران سخت جنگ و خونریزی می شناسند. نبردی که به بوشنیاک ها به جرم مسلمان بودن تحمیل شد و به اذعان ناظران آگاه، اگر دین بوشنیاک ها، اسلام نبود هرگز در معرض اینگونه پاکسازی نژادی و نسل کشی بی‌رحمانه که فاجعه فراموش نشدنی سربرنیتسا بارزترین گواه آن است قرار نمی گرفتند و جامعه جهانی تا این حد منفعلانه و دیر هنگام وارد عرصه نمی شد.