مسئولیت در معنی عام آن از نظر قانون شامل مسئولیت مدنی و کیفری است و مسئولیت کیفری ناشی از جرم و یکی از بنیادهای حقوقی است که بدون اثبات آن، احقاق حق مفهوم عینی خود را از ً جنبه ذهنی خواهد داشت. زیرا در جریان رسیدگی دست داده و صرفا به هر پدیده جزایی یگانه عاملی که حق را از قوه به فعل در آورده به آن عینیت می بخشد و به طور ملموس در اختیار صاحب حق قرار می دهد، اثبات مسئولیت کیفری است. کتاب پیش رو موضوع عوامل رفع مسئولیت را در فقه و حقوق جزا مورد بحث و بررسی قرار می دهد.