کتاب مجموعه تاریخ معاصر ایران، آذربایجان جزء لاینفک ایران نشر انتشارات شیرازه کتاب ما

انتشار روزنامه آذربایجان جزء لاینفک ایران و به‌ویژه تأکید نهفته در لاینفک بودن آن از ایران، یادگار برهه‌ای از تحولات منطقه‌ای ایران معاصر است که با رواج شایعات و زمزمه‌هایی پیرامون تلاش گروهی از مسلمان‌های قفقاز برای ایجاد کشوری موسوم به آذربایجان در آن حدود، در بین ایرانیان نسبت به وضعیت آذربایجان واقعی در مقام یکی از ایالات و اجزاء لاینفک ایران نگرانی‌هایی پدید آمد. در آن موقع یعنی حدود چهارماه پیش از اعلان رسمی تشکیل چنین کشوری در بخش‌هایی از خانات مسلمان‌نشین جنوب شرق قفقاز در اواخر مه ۱۹۱۸، در حالی که کم و کیف شایعاتی از این دست هنوز به درستی روشن نبود بسیاری از ایرانیان که نسبت به مخاطرات حاصل از تأسیس یک‌چنین موجودیتی در همسایگی ایالت آذربایجان آگاه بودند. در مقام مقابله برآمده و نسبت به طرح اینگونه مطالب اعتراض کردند. در کنار نکات و موارد مختلفی که مخصوصاً در جراید ایران در این زمینه طرح شد، آنچه در این مجموعه منعکس شده است به واکنش ایرانیان مقیم قفقاز برمی‌گردد که خود به نحوی مستقیم و بی‌واسطه در جریان امر قرار داشتند وارد کار شده و انتشار روزنامه آذربایجان با قید پرمعنای جزء لاینفک ایران به دو زبان ترکی و فارسی نیز از جمله آن کارها بود.