کتاب مکاتبات میرزا ملکم خان (در باب مناسبات ایران و عثمانی و امور بین الملل) حسن حضرتی نشر انتشارات دانشگاه تهران

بدون تردید میرزا ملکم خاان نااظم الملک/سپس ناظم الدوله ( ۱۲۴۹ / ۱۳۲۶ ه.ق.(، یکی از مهمترین شخصیت های سیاسی و فکری ایران در دوران قاجاریه است. دولتمردی که هم سیاست شناس بود و هم سیاست مدار. اندیشمندی که هم به خوبی عالم سنترا می شناخت هم دنیای تجدد را. هم ایران شناس بود و هم واقف به تحولات جهان. نیک می دانست که برای عقب نماندن از قافله توسعه و پیشرفت جهانی باید به مدرنیته و مدرنیزاسیون روی خوش نشان داد و دروازه های ایران را به روی آن گشود. این دیپلمات دانشمند با قلام توانای خود کوشید این دقیقه را در ذهن و ضمیر پادشاه و دولتمردان ایران جا بیندازد که بدون توجه به تحولاتی که در مغرب زمین رخ می دهد، امکان عبور از بحران های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی که نظام سیاسی ایران را درگیر خود کرده، ممکن نیست. بر این اساس او از دولت قانون سخن می گفت و ساختارهای سیاسای کهنه و پوسیده را که ناکارآمد می نمودند به باد انتقاد می گرفت. ملکم در ایان راستا آثار زیادی خلق کارد تا جامعه ایرانی را با مؤلفه های دنیای جدید آشنا سازد و ضرورت توجه نخبگان سیاسی و اجتماعی به اندیشه های نوگرایانه و نوسازانه و حرکت به سمت نظام های جدید حکمرانی را گوشزد کند.