ارنستو چه گوارا، چریک مشهور آرژانتینی، آشنای اغلب ما ایرانیان است، که نام او را هنوز هم عدّهای به اشتباه تلفظ میکنند (تلفظ صحیح آن گِوارا است). کتابهای متعددی از او و درباره او در ایران به چاپ رسیده، اگرچه هیچکدام شرحی جامع از زندگی و شخصیت او ارائه نکرده است.
پیش از این کتاب، مشخصترین خاطره خودِ من از چه گِوارا از صحنه آخر فیلمی بود که در نوجوانی در یکی از سینماهای تهران دیده بودم. او را که متمردانه با جلاد خود رودررو شده بود و با جسارت او را تحقیر میکرد، در داخل اتاقکی خشتی اعدام کردند، در محلی که برای من نامعلوم بود.
شاید در عالم نوجوانی تصور نمیکردم که نزدیک به سه دهه بعد علاقه و شیفتگی من به شخصیت چه گِوارا مرا به مناطق کوهستانی و صعبالعبور جنوب شرقی بولیوی و به داخل همان اتاقک خشتی بکشاند، که اکنون میدانم مدرسهای کوچک در دهکده دورافتاده لا ایگرا بوده است.
چندی است که دولت بولیوی برای جذب طرفداران ماجراجوی چه برنامهای سه روزه ترتیب داده است تا بتوانند از رزمگاه آخرین نبردهای این قهرمان اسطورهای در جنگلهای کوهستانی بولیوی و خاموشگاه او در دهکده لا ایگرا دیدن کنند. این برنامه «لا روتا دل چه»، یا «مسیر چه» نام دارد.
اما برای من، «لا روتا دل چه» بیش از هزار کیلومتر به طرف جنوب از شهر بندری روساریو در آرژانتین آغاز شده بود، همان جایی که ارنستو رافائل گِوارا د لا سرنا در ۱۹۲۸ چشم به جهان گشود. در این مسیر به استانهای مختلف آرژانتین و پنج کشور دیگر امریکای لاتین، از جمله پرو، بولیوی، شیلی، کوبا و مکزیک سفر کردم و با بسیاری از شخصیتهای کتاب به گفتوگو نشستم. در اروپا رد پای چند چریک تبعیدی دیگر را دنبال کردم و عاقبت با جان لی اندرسن، نویسنده کتاب، آشنا شدم که با میهماننوازی دور از انتظار مرا در خانه خود در انگلستان پذیرفت.
جان لی اندرسن، خبرنگار نشریه نیویورکر، علاوه بر سالها فعالیت حرفهای در نقاط مختلف امریکای لاتین، در سالهای اخیر گزارشهای متعددی از افغانستان، عراق و لبنان ارسال کرده است که در زمره خواندنیترین مقالات این نشریه معتبر بودهاند. در خواندن این کتاب و تحقیقاتی که در مصاحبه با شخصیتهای آن داشتم، نکته چشمگیر میزان تعهد نویسنده به ارائه گزارشهای مستند بود که با توجه به موقعیت ممتاز حرفهایاش تعجبانگیز نیست. شاید دقیقاً به دلیل همین شیوه نگارش است که این کتاب نه تنها حاوی اطلاعات دست اول از زندگی چه گِوارا است بلکه همچنین چشماندازی فوقالعاده از تاریخ اجتماعی و سیاسی امریکای لاتین در اختیار خواننده میگذارد.