کتاب دیپلماسی اجبارآمیز نشر انتشارات مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه

دیپلماسی اجبارآمیز» ترکیبی متناقض‌نما است که همواره در طول تاریخ مورد توجه دیپلمات‌ها، استراتژیست‌ها و عالمان جنگی بوده است. استفاده از زور یا تهدید به استفاده از زور همواره یک ابزار انکارناپذیر در پیش‌برد دیپلماسی و اهداف سیاست خارجی دولت‌ها بوده است. هدف سیاست اجبارآمیز وادارسازی یک کشور به انجام اقدام خاصی مانند عقب‌نشینی از سیاست‌ها یا مواضع خود، تغییر منش یا تسلیم شدن در برابر خواست کشور اجبارکننده است. این نوع سیاست را معمولاً قدرت‌های برتر علیه کشورهای ضعیف‌تر به کار می‌برند. قدرت برتر با نمایش قدرت یا تهدید به‌کارگیری آن می‌کوشد محاسبات، تصمیمات و اعمال طرف ضعیف‌تر را بدون ورود به جنگ براساس خواست خود تغییر دهد. دیپلماسی اجبارآمیز به معنای شیوه‌ غیرجنگیِ مجبور کردن دیگران به تمکینِ درخواست اجبارکننده است که کاربرد بسیار گسترده‌ای در عرصه‌های سیاست و راهبرد دارد. در دهه‌های اخیر نیز به‌کارگیری تهدید نظامی یا ابزار اقتصادی برای تغییر در رفتار کشور مخاطب، به تدریج حتی جای جنگ مستقیم را نیز گرفته است. این مفهوم کاربرد گسترده‌ای در عرصه تصمیم‌گیری، تبیین و تحلیل رویکردهای بین‌المللی دارد. در مجامع علمی، دانشگاهی و راهبردی جهانی نیز، منابع گسترده و غنی در مورد دیپلماسی اجبارآمیز وجود دارد و مباحث علمی و راهبردی مفصلی در این حوزه انجام می‌شود. ایران خود تجربه عملی گسترده‌ای در این عرصه دارد. در طول تاریخ، به‌ویژه در دهه‌های اخیر، انواع دیپلماسی اجبارآمیز علیه ایران به کار رفته و کشور ما در موارد متعددی قربانی آن بوده است. ایران نیز خود در مواردی از این دیپلماسی به نحو مطلوب بهره برده است. علاوه بر این، راهبرد دیپلماسی اجبارآمیز، ابزار بسیار مهمی در فهم و تحلیل رویدادهای بین‌المللی محسوب می‌شود و یک پژوهشگر یا تحلیلگر عرصه روابط بین‌الملل و همچنین یک استراتژیست، دیپلمات یا سیاست‌گذار باید اطلاعات و دانش گسترده‌ای از دیپلماسی اجبارآمیز داشته باشد. با وجود این حجم گسترده علمی، تجربه غنی و نیاز کاربردی، نوشته‌های چندانی در زبان فارسی در مورد دیپلماسی اجبارآمیز وجود ندارد و این کتاب از اولین تلاش‌های علمی در تبیین این مفهوم محسوب می‌شود.