کتاب اخبار مکه نشر انتشارات حکمت

اخبار مکه از نخستین آثار برجای‌مانده در تاریخ عمومی مکه و کعبه از قرن سوم هجری و منبع اصلی همۀ نویسندگان و مورخانی است که دربارۀ حجاز، به‌خصوص شهر مکه، کتاب و رساله‌ای نوشته‌اند. این کتاب نوشتۀ ابوالولید محمدبن عبدالله‌بن احمد ازرقی مکی، محدث و مورخ، است. بخش‌های مهمی از این کتاب به ذکر خصوصیات و تغییرات مکه و کعبه و اجزای آن اختصاص یافته است. کتاب با روایاتی دربارۀ کعبه یا بنای آن پیش از خلق حضرت آدم و روایاتی دربارۀ ساختمان بعدی آن به‌دست حضرت آدم آغاز شده و با ذکر تغییرات یا تجدید بناهایی که، برطبق روایات، از آن به بعد به‌دست فرزندان آدم تا حضرت ابراهیم صورت گرفته ادامه یافته است. همچنین تمام اخبار مرتبط با مکه را از این زمان تا زمان نگارش کتاب ثبت کرده است. توصیف پوشش کعبه، کلیدهای آن، نام‌های کعبه، اندازه‌ها، ستون‌ها، دروازه‌های مسجدالحرام، طاق‌ها و کنگره‌ها و رواق‌ها و دیوارها، الواح و کتیبه‌ها، سنگ‌فرش داخلی و بیرونی کعبه، روایات مربوط به حجرالاسود، نماز و طواف در کعبه و فضایل مسجدالحرام از مطالب دیگر فصول کتاب است. همان‌طور که اشاره شد، این کتاب مهم‌ترین منبع نویسندگان بعدی دربارۀ مکه و کعبه بوده است و به‌سبب اهمیتش، حاشیه‌ها، شرح‌ها، تکمله‌ها و تلخیص‌های متعددی بر آن نوشته شده است. در کتاب اخبار مکه اطلاعات بسیاری نهفته است که جوینده در کتاب دیگری نمی‌یابد و در واقع از نخستین مصادر گران‌بهایی است که هیچ طالب علمی از آن بی‌نیاز نیست.