کتاب تاریخ از پایین نشر هامون نو

تاریخ از پایین چیست؟ حقیقت این است که از دیرباز یکی از مشکل‌ترین کارها در فلسفه، دادن تعریفی جامع، مانع و کامل درباب پدیده‌ها، مفاهیم و حتی اشیاء بوده است. فلسفه آنالتیک و تحلیلی به‌ما آموخته که دیگر نمی‌توان تعریفی از «ذات» و «ماهیت» داد و بهتر است به‌جای تعریف از ذات، به‌توصیف «صفات» و «کارکرد» مفاهیم و پدیده‌ها پرداخت. در زمینه تعریف «تاریخ از پایین» نیز چنین مشکلی وجود دارد. یکی از ویژگی‌های مهم و در عین حال نقطه ضعف تاریخ از پایین نداشتن موضوع مشخص و تنوع فوق‌العاده آن است. دراین بینش تاریخی، مورخ با نگاه و تئوری‌های متنوع و حتی متضادی می‌تواند به‌سراغ سوژه‌های خود برود. همین تنوع و گوناگونی، دادن تعریف مشخص و مقبولی را از تاریخ از پایین، اگر نگوییم محال، باید گفت بسیار مشکل و دشوار می کند. به‌همین خاطر است که فیلسوفان مدرن تاریخ درباره ماهیت، اصول، قلمرو، نظریه و مبانی تاریخ از پایین و یا همان تاریخ اعماق با هم اتفاق نظر ندارند و حتی برخی آن را «تاریخی بی‌موضوع» می‌پندارند که می توان آن را به‌دیگر مکتب‌ها و نظریه‌های تاریخی، از جمله تاریخ اجتماعی، تاریخ فرهنگی، تاریخ اقتصادی و... تحویل کرد و فروکاست. پرسش این است که مفهوم «تاریخ از پایین» history from below چیست و چه تفاوتی با دیگر انواع تاریخ‌ها دارد و اساساً چه فایده‌ای دارد و به چه کار می‌آید؟