کتاب صوتی عبور از بحران
کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی، سال ۱۳۶۰

نخستین جلد از سلسله کتاب‌های روزنوشت خاطرات آیت الله هاشمی‌رفسنجانی، به بیان وقایع و رویدادهای سال ۱۳۶۰ می‌پردازد و دو واقعیت با ارزش را در پیش روی خوانندگان قرار می‌دهد. نخست آن که سال ۶۰ را براستی باید یکی از بحرانی‌ترین و یا شاید بحرانی‌ترین مقطع پس از انقلاب به شمار آورد. مجموعه حوادثی که در این سال روی می‌دهد و فشارها و تنگناهای گوناگونی که برای نظام و مسئولان کشور به وجود می‌آید، بی‌تردید در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب، سابقه و نظیری ندارد، اما واقعیت دیگر آن است که سال ۶۰ را باید به عنوان سال حل و برطرف کردن عمده‌ترین بحران داخلی نیز به حساب آورد، هر چند بدین منظور، هزینه خیلی بیشتری نیز پرداخت شد. درنتیجه برگزیدن عنوان «عبور از بحران» برای خاطرات این سال، که هم بیانگر وجود بحران در کشور و هم نشانگر حل و برطرف کردن بحران و عبور از آن است، انتخابی شایسته است. سال ۶۰ را با بحران‎های شدید سیاسی، نظامی، امنیتی و اقتصادی آغاز کردیم. با مراسم ۱۴ اسفند ۵۹ برای بنی‌صدر در دانشگاه تهران، اختلاف‌ها شدیدتر شد و فضای سیاسی را متشنج و دولت را مواجه با اشکال کرد و در جبهه‌ها تحرکی نبود و نیروهای عراقی، مواضع خود را برای ادامه اشغال تحکیم می‌کردند. افکار آقای بنی‌صدر که اختلاف میان ارتش و سپاه به وجود آورده بود، امکان تحرک مناسب، برای عقب‌راندن اشغالگر را از دسترس بیرون برده بود. بین مجلس و رییس‌جمهور، اختلاف شدید بود و نیروهای ضدانقلاب که پشت سر آقای بنی‌صدر موضع گرفته بودند، به آتش اختلاف دامن می‌زدند. امنیت کشور در مرزها و بخصوص در کردستان، سیستان و بلوچستان، آذربایجان، دشت آزادگان و مرکز آسیب داشت. با سلب کفایت سیاسی از بنی‌صدر و عزل او، به اوج بحران رسیدیم. شورش وسیع مسلحانه ۳۰ خرداد، ترور آیت‌الله خامنه‌ای، فاجعه ۷ تیر و شهادت هفتادودو تن و یک تن، ترور و شهادت جمع زیادی از استوانه‌های بسیج کننده انقلاب و کسالت زجر دهنده امام امت نمونه‌هایی از آثار بحران است و علایم یأس در بسیاری از نیروهای انقلاب به چشم می‌خورد. وضع من که بسیاری از بهترین همرزمان دوران انقلاب و همراهان و همکاران را در کنار خود نمی‌دیدم، قابل توجه است؛ با احساس مسئولیت‌های بسیار سنگین و تعدد جبهه‌های کاری و محدودیت امکانات و ابزار کار.