کتاب مبانی تربیت اسلامی و برنامه ریزی درسی جمیله علم الهدی نشر دانشگاه امام صادق (ع)

تاریخچۀ تربیت اسلامی به سرآغاز ظهور اسلام باز می‌گردد؛ ولی مسئلۀ تربیت اسلامی به عنوان یک موضوع سیاسی- فرهنگی مستقل، از زمان ورود تعلیم و تربیت جدید به ایران در دهۀ ۱۲۶۰ش. یا کمی پیشتر از تاریخ ظهور پیش‌درآمدهای اجتماعی و اقتصادی مقتضی آموزش و پرورش نوین که ناشی از توسعۀ جریان علم‌طلبی و اقتصاد صنعتی بود، مطرح شده است. حوادث اجتماعی مختلف، از جمله: مسافرت کارگزاران حکومتی قاجار به اروپا، اعزام دانشجو به خارج، گسترش احساس عقب‌ماندگی از کاروان تمدن در میان مردم، تأسیس مؤسسات تمدنی و مراکز تجاری- اقتصادی جدید، تلاش برای افزایش توان نظامی ـ صنعتی پس از شکستهای پی در پی از روسیه و انگلیس و وقایع دیگری از این دست، موجب تردید در کارآمدی تربیت رایج در ایران شد که ظواهر مذهبی داشت و همچنین، احساس نیاز به تحول بنیادین در نظام تربیتی فراهم شد. از سوی دیگر، ظهور استعمار نو و تغییر راهبردهای سیاسی ـ نظامی به راهبردهای فرهنگی، پافشاری کشورهای توسعه‌یافته برای گسترش نهادهای مدنی مدرن را، از جمله مطبوعات و آموزش، به کشورهای مستعمره در پی داشت.