کتاب عملکرد عام المنفعه میراث معماری ایران نشر انتشارات جهاد دانشگاهی قزوین

میراث در لغت به معنی چیزی است که به ارث رسیده است (معین، ۱۳۸۸: ۴۳۷۳) و نیز حاصل، عائد و خلاف مضرت (دهخدا، ۱۳۷۷: ۲۱۶۸۱) آمده است. عام‌‌المنفعه در لغت‌نامه دهخدا چنین معنا شده است: «کارهایی که برای عام سود بخشد. چیزی که به همه بهره رساند و شامل همۀ مخلوق گردد». بنابراین میراث عام‌‌المنفعه به معنی، میراثی است که سود و فایده آن به همگان یا عموم مردم می‌‌رسد. میراث در کلیت خود مفهومی است که در اذهان مردم، واجد ارزش‌‌های مثبت و اعتبار است و منظور از میراث عام‌‌المنفعه، میراثی است که نفع آن‌ها به همه مردم رسد؛ از قبیل راه‌‌سازی، تأسیس آموزشگاه‌‌ها و بیمارستان‌‌ها. بنابراین، «منفعت عمومی» سطحی از سود و فایده تلقی می‌‌شود که همگان یا عموم افراد جامعه از آن برخوردار خواهند بود یا اموری که منفعت و فایده آن عاید عموم افراد جامعه می‌‌شود (حاج‌‌زاده، ۱۳۹۳، ص۵). مهم‌‌ترین‌‌ترین ویژگی میراث عام‌‌المنفعه این است که همه می‌‌توانند از آن استفاده کنند و بهره ببرند. برای مثال، عملکردهای ارتباطی یکی از میراث عام‌‌المنفعه محسوب می‌‌شود و اهمیت آن، ازاین‌جهت است که، شرایط خاص اقلیمی سرزمین ایران، سبب شده است که شهرها و آبادی‌های این‌ سرزمین در فواصل دور از هم قرار گیرند. در این شرایط، تنها یک شبکه ارتباطی منظم‌ و بناهای رفاهی- اقامتی (کاروانسراها) می‌توانسته است این نقاط دورافتاده را یکپارچه کند. به‌این‌ترتیب عملکردهای ارتباطی، پیمودن این فواصل را برای همگان میسر کرده است. در این فصل ابتدا به حفاظت میراث معماری پرداخته شده و در فصول بعدی، به بررسی انواع میراث معماری عام‌‌المنفعه که شامل: عملکرد حرفه‌‌ای (اشتغالی)، عملکرد ارتباطی (مواصلی)، عملکرد بهداشتی (درمانی)، عملکرد آب‌رسانی (حیاتی) و عملکرد جمعی (تعاملی) می‌‌شود، اختصاص یافته است.