پیش‌درآمدی بر هویت معماری اسلامی ایران

هر سبک جدیدی بر اصول، روش‌ها و سنت‌های سبک‌های پیشین استوار است و به همین علت بین سبک‌های گوناگون معماری در گذشته رابطه‌ای چنان محکم وجود دارد که مرزبندی بین آن‌ها دشوار به نظر می‌رسد، البته امروزه تاریخ‌شناسان، مقاطع مختلف تاریخی را به‌صورت مجزا مورد بررسی قرار نمی‌دهند بلکه حلقه مشترکی که دوره‌های مختلف تاریخی را به هم متصل می‌کند جستجو می‌کنند. زمان، همواره در حرکت است و آن قومی موفق است که نیازهای جامعه را درک کند و زمان و مکان جامعه خود را بشناسد. معماری همیشه و در همه حال با زمان همگام بوده است و این زمان است که بر اساس ماهیت خویش، فرهنگ‌های سنتی و الگوهای رفتاری را می‌سازد یا تغییر می‌دهد. در کتاب حاضر سعی شده است در یک فرآیند جامع به‌منظور دستیابی به چگونگی شکل‌گیری یک اثر فاخر معماری ایرانی اسلامی که نتیجه مجموعه مقالات نگارندگان در سه سال اخیر بوده است؛ پرداخته شود؛ از جمله پرداختن به مفاهیم هویت، بررسی فضا و مکان در شکل‌دهی به مکان‌های مقدس چه از دید کلان و چه از نگاه خرد عناصر و جزئیات و نقوش که با هدف دستیابی به بایسته‌ای کمی و همچنین توجه به روان‌شناسی محیطی و تأثیر و تأثرات روابط اجتماعی و فرهنگی و حس تعلق به مکان که جزء بایسته‌های کیفی این فرآیند می‌باشد، مورد تأکید قرار داده و در نهایت به معماری و هنر اسلامی ختم گردد چون در هنر اسلامی هندسه و تزئین برای دستیابی به فضای قدسی است. اطلاق تزئینی بودن به هنر اسلامی از سوی شرق‌شناسان به دلیل عدم درک رمزهای تصویری است و به غلط تزئین را به معنای آرایه‌های فریبنده مطرح کرده‌اند.