سایهروشن در آثار هنری عمدتاً به رنگمایههایی اطلاق میشود که از روشنی به تاریکی تغییر میکنند، و مهارت هنرمند در استفاده از این روش حجم و حال و هوای هنری را منعکس میکند.
سایهروشن به منظور به تصویر کشیدن فرم در رابطه با منبع نور در آثار بسیاری از هنرمندان تمدنهای مختلف استفاده میشده است، هرچند در فرهنگهای کهن چون مصریان باستان ناشناخته بوده است. سایهروشن در هنر غربی بهخصوص در ایتالیا در طی قرن شانزدهم رواج یافت.
مهمترین عواملی که روش استفاده از سایهروشن را تحت تأثیر قرار میدهند عبارتند از: ارتباط بین خود اجزاء (نور و سایه)؛ ارتباط با رنگ، روش توزیع عناصر نور و سایه که ترکیببندی و کیفیت گویای نقاشی را تعیین می کند؛ و همچنین نگرشهای اجتماعی و فلسفی. ما قادریم نمونههایی از سایهروشن را در آثار اکثر هنرمندان بزرگ و برجسته مشاهده کنیم: نور خیرهکننده و تیرگی بیش از حد در چاپنقشهای رمبراند عناصر را به تصویر می کشد؛ در آثار جیوتو و میکلانژ نور بر تیرگی غلبه دارد؛ سایهروشن تصویری که در آن تیرگی بر نور غلبه میکند، با این حال خطوط کنارهنمای تیره سایه نخوردهاند، تمایل دارند فضای دور بدن را به مانند آثار لئوناردو به تصویر بکشند؛ سایهروشن رنگمایهای که در آن روابط بین نور و سایه براساس کمیت و کیفیت نور و سایهای است که رنگها در خود جذب میکند را میتوان در آثار تیتیان و جرجیونه مشاهده کرد، سایهروشن روشنتاب، که در آن کنتراست بین بخشهای روشن و بخشهای سایهخورده تند است در آثار کاراواگیو غیرمتداول و شدید است.
در این کتاب من سعی دارم تا رویکردهای مفیدی را ارائه دهم که مباحث پیچیدۀ سایهروشناند و بدین منظور روشهای بنیادین طراحی را که شما بدان نیازمند هستید بهخصوص روشهای مشاهده و آزمایش را مورد بحث و بررسی قرار خواهم داد. بازی نور و سایه شامل هرگونه سوژهای است که میتواند به تصویر کشیده شود، نهتنها از جنبۀ واقعی و طبیعی، بلکه در حال حاضر در بازنمایی در انتقال احساسات، حالتها، رؤیاها، آرزوها و تجارب از اهمیت بسیاری برخوردار است.