رسالهای در باب مدارا و بردباری با روایت داستان محکومیت ژان کالاس، بازرگانی پروتستان که قربانی افراطیگری مذهبی شده شروع میشود. ولتر با برافراشتن کارزاری به دفاع و حمایت از او بر میخیزد و بهدنبال آن' نویسنده با انتقاد و نقد دستگاه قضایی وقتِ فرانسه و نقص ها و سوءاستفادههای فراوانی که در دادگاهها وجود دارد، به افراطیگری مردم و قوانین و مقررات ضد پروتستانی اشاره می کند و بدینطریق به دفاع از اندیشۀ خود در باب مدارا و بردباریایی جهانشمول و روشنگری پیرامون این تفکر میپردازد. مبارزۀ ولتر برای آزادی در چهارچوب دوران عصر روشنگری (قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی) شکل گرفته است. وُلتر با عبور از روایات تاریخی و تفاسیر متون دینی و تشکیک در برخی از آنها، خواننده را دعوت به اندیشیدن، مدارا و بردباری مذهبی می نماید و جامعه را تشویق می کند که به آزادی هر شهروند احترام بگذارند و به انتقادی شدید از افراطیون مسیحی، خصوصاً انجمن عیسویها (ژزوئیت) میپردازد و آنها را ازجمله سردمدارانِ اختلافات و تفرقهها و مناقشهها توصیف مینماید.