کتاب پیمانه و دانه نشر مهراندیش

«این است کتاب مثنوی، و آن کتابی است دربرگیرنده‌‎ی اصول اصل‌های دین در کشف اسرار وصول به حق و یقین؛ و این کتاب فقه اکبر و آیین نکو و روشن و دلیل آشکار و متقن خداوند است. مثل نور آن همچون چراغدانی است؛ در آن چراغی تابان پرتو بیفشاند؛ درخشان‌تر از روشنی بامدادان.»

این جملات پرمعنا و گران‌بها تعریف خود جلال‌الدین محمد بلخی متخلص به مولوی درباره‌ی اثر برجسته‌اش مثنوی و معنوی در سرآغاز دفتر اول است که آشکارا نثر متفاوت اثر را نشان می‌دهد. همه‌ی فارسی‌زبان‌‌ها و علاقه‌مندان به شعر در سراسر دنیا اهمیت کلام و قلم مولوی را می‌دانند ولی بهره‌مندی از آثار او برای عام جامعه ممکن است کمی سخت و دشوار باشد. مهدی سیاح‌زاده پژوهش‌گر آثار مولوی در کتاب پیمانه و دانه ابیات سروده‌ شده‌ی این شاعر بزرگ را با شرح و تفصیل با زبان معیار و روان در دسترس همگان قرار داده است.

درباره کتاب پیمانه ودانه اثر مهدی سیاح‌زاده

کتاب پیمانه و دانه شرح جامعی از کل ابیات مثنوی و معنوی است که به کوشش مهدی سیاح‌زاده منتشر شده است. این کتاب به دور از سختی قالب شعری مثنوی با زبانی روان و شیوا همه‌ی ابیات مثنوی و معنوی را به نثر بیان کرده و برای همه‌ی حکایات و داستان‎‌ها شرح و تفسیری مختصر و ساده آورده است. مهدی سیاح‌زاده با علم بر این‌که شعرهای سروده شده‌ی این شاعر دارای پیچیدگی کلام است این اثر را گردآوری کرده است تا همه‌ بتوانند از قلم مولوی بهره ببرند.

ابیات مثنوی و معنوی در کتاب پیمانه و دانه براساس نسخه‌ی «رینولد نیکلسون» است که در قرن نوزده به زبان انگلیسی ترجمه شده است. این مترجم انگلیسی مثنوی و معنوی را به همراه شرح آن در هشت جلد منتشر کرده  است.  ترجمه‌ی خوب این اثر از فارسی به انگلیسی نشان‌دهنده‌ی  درک عمیق نیکلسون از زبان و فرهنگ ایرانی و اسلامی است.

کتاب پیمانه و دانه با این شعر از جلال‌الدین محمد بلخی شروع می‌شود:

ای برادر، قصه چون پیمانه‌ای ست

معنی اندر وی مثال دانه‌ای ست

دانه‌ی معنی بگیرد مرد عقل

ننگرد پیمانه را گر گشت نقل

مهدی سیاح‌زاده درباره‌ی انتخاب این شعر برای شروع کتاب  و علت نام‌گذاری اثرش می‌گوید :«مولوی گاه واقعیت‌های تاریخی را برای بیان نظر خود تغییر می‌دهد. زیرا از دید او قصه و داستان و حتی رویداد تاریخی مانند «پیمانه»ای است که نکات عرفانی، اخلاقی، اجتماعی و روان‌شناختی مورد نظر خود را مانند «دانه» در آن می‌ریزد تا به قول خود او «مرد عقل» بنا به توانایی فکری و معنوی خود چندتایی از میان پیمانه بردارد و کام جانش را شیرین کند. مثنوی پر است از این پیمانه‌ها و دانه‌ها... باید اصل داستان را فقط به عنوان پیمانه بنگرد و تمامی توجه خو را برای درک دانه‌های آن معطوف دارد.»

کتاب پیمانه و دانه؛ ترکیب تفسیر و تصویر برای درک بیشتر آثار مولوی

کتاب پیمانه و دانه را انتشارات مهراندیش منتشر کرده و نسخه الکترونیک آن در همین صفحه برای خرید و دانلود موجود است. این کتاب علاوه‌بر این‌که از قلم لطیف مهدی سیاح‌زاده برخوردار است شامل تصویرگری‌هایی متناسب با داستان‌ها و حکایات کتاب است که طراحی این نقاشی‌ها برعهده‌ی «سمانه شریفی» بوده است.

کتاب پیمانه و دانه  پس از انتشار، در دی ماه سال 1397 در دانشگاه تهران به همراه جمعی از نویسندگان و ادیبان رونمایی شد. «سمانه شریفی» در این مراسم درباره‌ی همکاریش در انتشار این کتاب گفته است سعی‌شان بر این بوده با توجه به مفاهیم عرفانی و همچنین تجربیات دوران اوج تاریخِ نگارگری ایران، راه‌کارِ مناسبی برای تصویر کردن جهان رمزی و مثالیِ متن پیدا کنند. شکستن کادر، دوبعدی‌سازی، اشاره به کشش‌های عمودی، طراحی فرم‌های کامل و پرهیز از تکنیک‌های مبنی بر اتفاق و استفاده از نوشتار به‌عنوان حدیث نفس، بخشی از تلاش سمانه شریفی برای رسیدن به چنین تصویری بوده است.

مثنوی معنوی شاهکار جلال‌الدین محمد بلخی

مثنوی معنوی اثر برجسته‌ای از جلال‌الدین محمد بلخی است که در شش دفتر به نگارش درآمده است. جلال‌الدین محمد بلخی که با نام مولوی شناخته شده از شاعران برجسته‌ی قرن ششم شمسی  است که با استفاده از قالب شعری مثنوی، شعرهای مثنوی معنوی را سروده است.

قالب شعری مثنوی را شاعران برای روایت داستان‌های بلند استفاده می‌کنند، در این سبک هر بیت قافیه‌ای جداگانه دارد و نیازمند تبحر شاعر سراینده اثر است. از شاعران دیگری که از این سبک استفاده کرده‌اند می‌توان به فردوسی، نظامی، سعدی و عطار اشاره کرد.

مثنوی معنوی شامل 26000 هزار بیت است که به دلیل درگذشت مولوی داستان آخر آن ناتمام مانده است. این ابیات که بازگو کننده‌ی حکایت و داستان‌های عرفانی شاعر هستند از برترین آثار ادبیات کهن فارسی هستند. در این ابیات حضور حیوانات بسیار پررنگ است و شاعر از تمثیل برای بیان حقایق استفاده کرده است. داستان‌های این اثر سرشار از رمز و راز است و در آن شخصیت‌های مختلفی از پادشاهان تا بردگان حضور دارند.

پیمانه و دانه روایتی از مولوی و شمس

همواره نام مولوی برای علاقه‌مندان به شعر یادآور نام «شمس تبریزی» نیز هست، در کتاب پیمانه و دانه که برگرفته از مثنوی و معنوی است داستان آشنایی و تاثیر کلام و شخصیت شمس در آثار و زندگی مولوی هم بازگو شده است. روایت اولین ملاقات شمس و مولانا در قونیه و صحبت آن‌ها ، پیش از نخستین حکایت مثنوی در کتاب پیمانه و دانه آورده شده است.

درباره مهدی سیاح‌زاده نویسنده کتاب پیمانه و دانه

مهدی سیاح‌زاده پژوهش‌گر و نویسنده‌ی ایرانی مقیم آمریکا است که کتاب پیمانه و دانه ،شرح و تفسیر همه‌ی داستان‌های مثنوی معنوی به نثر روان امروزی را در سال 1396 منتشر کرده است. او در سال 1313 متولد شده و تحصیلاتش را در رشته‌ی روان‌شناسی در ایران و آمریکا به سرانجام رسانده است. او در کنار استادانی همچون «بدیع الزمان فروزانفر» و «دکتر عبدالحسین زرین کوب» کسب علم کرده و آثار متعددی در حوزه‌ی ادبیات منتشر کرده است.

پژوهش گسترده‌ی مهدی سیاح‌زاده درباره‌ی اشعار مولانا جلال‌الدین بلخی سال‌ها پیش از انتشار کتاب پیمانه و دانه آغاز شد. زمانی که مهدی سیاح‌زاده مشغول تالیف کتاب «و چنین گفت مولوی» بود به انتشار آثار دیگری از مولوی فکر کرد. زیرا کتاب «و چنین گفت مولوی» 2200 بیت اول مثنوی را پوشش می‌دهد و سیاح‌زاده برای نگارش آن تمامی مطالب مثنوی را به همراه شرح و تفسیرهای مربتط با آن مطالعه کرده بوده است. به تعریف خود نویسنده ، کتاب «و چنین گفت مولوی» مادر چند کتاب دیگر از جمله پیمانه و دانه می‌شود.

مهدی سیاح‌زاده در این باره می‌گوید :«در این کتاب نیز، مانند کتاب‌های دیگرم، سعی کرده‌ام مطالب در ساده‌ترین کلمات و جملات حتی گاه به صورت محاوره‌های روزمره نوشته شود. زیرا بسیار مایلم که همه‌ی فارسی زبانان بتوانند آن را به راحتی بخوانند؛ بدون آن‌که نیروی ذهنی اضافه‌ای برای درک لغات و جمله‌های سخت آن صرف کنند.»

مهدی سیاح‌زاده اکنون مدیریت «انیستیتو پژوهش ایران در لس آنجلس» را برعهده دارد و از جمله کتاب‌های دیگر او می‌توان به کتاب «گلبیت‌های شمس» اشاره کرد که pdf آن در سایت و اپلیکیشن فیدیبو برای خرید و دانلود موجود است.

در بخشی از کتاب پیمانه و دانه می‌خوانیم

داستان مرد بقال و طوطی

مرد بقال در دکان خود طوطی سبز رنگ خوش سخن و خوش نوایی داشت که به مشتریان لطیفه می‎‌گفت و شوخی می‌کرد.

بود بقالی و وی را طوطی‌ای

خوشنوایی، سبز گویا طوطی‌ای

در دکان بودی نگهبان دکان

نکته گفتی با همه سوداگران

یک روز، موقعی که مرد بقال در دکان نبود، طوطی هنگامی که از این سوی دکان به سوی دیگر می‌جهید، بالش به شیشه‌ی روغن گل گرفت. شیشه افتاد و شکست و روغن نیز بر زمین ریخت و هدر رفت. وقتی بقال آمد و روغن ریخته شده را دید، چنان خشمگین شد که با چوبی بر سر طوطی زد و کاکل او را ریخت و سر طوطی بیچاره کل شد. همین کار بقال سبب گردید که طوطی از نطق بیفتد. چند روزی حرف نزد. مرد بقال، که از کار خود سخت پشیمان شده بود، از شدت اندوه ریش خود را می‌کند و می‌گفت:

دست من بشکسته بودی آن زمان

چون زدم بر سر آن خوش‌زبان

برای دوباره به سخن درآمدن طوطی نذر و نیازها کرد، صدقه‌ها داد، حتی دست به کارهای عجیب و غریبی زد که او را به سخن بیاورد، اما هیچ یک کارساز نشد و طوطی حرف نزد که نزد. سه شب و سه روز از این ماجرای غم‌انگیز گذشت. روز چهارم با نومیدی بر دکان نشسته بود که:

جولقیای سر برهنه می‌گذشت

با سر بیمو و چو پشت طاس و طشت.

درویشی که سر بی مو داشت از جلوی دکان می‌گذشت. وقتی طوطی کسی را دید که بدنش پر از مو و سرش مانند پشت طاس و طشت سفید و بی‌مو است، او را با خودش قیاس کرد و نتیجه گرفت که حتما باید این مرد هم شیشه‌ی روغن ریخته باشد که چنین کل شده است.