معرفی ترجمه‌های داریوش آشوری

داریوش آشوری کیست؟

داریوش آشوری نویسنده، مترجم، زبان شناس و اندیشمند ایرانی است. داریوش آشوری در ایران بیشتر به واسطه‌ی ترجمه‌هایش شناخته می‌شود اما منتقدین ادبی او را خدایگان سخن می‌دانند و خدمات بسیارش را در حوزه‌های ادب و زبان شناسی ارج می‌نهند. داریوش آشوری در میان دانشجویان بسیار شناخته شده است و مقاله‌های او در حوزه‌های علم سیاسی، علوم اجتماعی، فلسفه و زبان شناسی در دانشگاه ها تدریس می‌شود.

زندگینامه داریوش آشوری

داریوش آشوری daryoush ashourin> نویسنده، مترجم، زبان شناس و اندیشمند ایرانی متلد 11 مرداد 1317 در تهران است. او کودکی خود را در تهران گذرانده است و در محله‌ی بازار بزرگ نزدیک به سقاخانه‌ی نوروزخان به دنیا آمده است. زمان کودکی او دقیقا برابر با زمانی بوده است که شهر تهران هنوز درگیر مدرنیته نشده بود و این ویژگی شهر را برای داریوش آشوری جذاب می‌کرد و باعث قلیان احساسات و عواطف شاعرانه در او می‌شد. او درباره‌ی کودکی خود می‌نویسد: « در آن فضا، که از نظرِ کالبد شهری و ریختِ معماری نیز چندان از روزگارِ قاجاریه دور نشده بود، هنوز آن ذوق و عادتِ دیرینه که همه‌چیز را به زبانِ شعر بیان می‌کرد چیره بود. بر دیوارِ دکان بقالی و عطاری می‌نو‌شتند، «ای که در نسیه‌بری همچو گلِ خندانی/ پس سبب چیست که در دادنِ آن گریانی»! یا بر دیوارِ سربینه‌یِ حمام عمومی هم می‌نوشتند، «هر که دارد امانتی موجود/ بسپارد به بنده وقت ورود…» و کسانی نیز بودند که شعر بسیار از حفظ داشتند. مادر من هم از این جمله بود. با این که به مدرسه نرفته بود و درسِ رسمی نخوانده بود، اما در حافظه‌ی نیرومند اش ده‌ها بیت شعر خانه داشت که به مناسبت می‌خواند.»

داریوش آشوری تحصیلات خودش را در مدارس ممتاز تهران مانند دبیرستان البرز و دارالفنون آغاز کرد و در سال 1337 وارد دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی و اجتماعی دانشگاه تهران شد. داریوش آشوری مدرک لیسانس خود را در رشته‌ی اقتصاد از این دانشگاه گرفت. در دوران دکتری بود که آشوری نوشتن مقالات را آغاز کرد.

فعالیت‌های فرهنگی داریوش آشوری

یکی از خدمات بسیار ارزشمند داریوش آشوری در زمینه‌ی فرهنگ انجام داده است، بنیانگذاری کانون نویسندگان ایران است. او همچنین عضو انتخاب شده‌ی نخستین هیئت دبیران این کانون بود. داریوش آشوری تاکنون در دانشگاه‌های مشهور جهان تدریس کرده است، دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، دانشگاه آکسفورد در بریتانیا و دانشگاه زبان‌های خارجی توکیو تدریس کرده است. داریوش آشوری همچنین عضو هیئت مولفان لغت نامه‌ی فارسی در مرکز لغت نامه دهخدا، عضو هیئت ویراستاران دانشنامه‌ی ایرانیکا و سردبیر مجله‌های زیادی نیز بوده است. داریوش آشوری همچنین در خدمت بزرگی در پسترش و ساخت واژه در زبان فارسی داشته است، او مخترع واژگان زیادی در زبان فارسی بوده است. واژگانی مانند: گفتمان، همه‌پرسی، آرمان‌شهر، هرزه‌نگاری و درس گفتار. داریوش آشوری سهم بزرگی در شناساندن زبان فارسی و فرهنگ ایرانی داشته است او کتاب‌هایی درباره‌ی فرهنگ و علوم انسانی داشته است. کتاب‌های بازاندیشی زبان فارسی، شعر و اندیشه، تعریف‌ها و مفهوم فرهنگو فرهنگ علوم انسانی نوشته‌ی داریوش آشوری همه در این حوزه هستند. 

سبک نوشتاری داریوش آشوری

داریوش آشوری را می‌توان یکی از بهترین مترجمان زبان فارسی دانست؛ البته باید این نکته را نیز در نظر داشت که به علت علم بالای این مترجم، بیشتر کتاب‌های ترجمه شده توسط او سخت خوان هستند و شاید به همین علت است که کتاب‌هایش برای قشر معمولی جامعه خیلی دلنشین نیست. نخستین کتاب داریوش آشوری فرهنگ سیاسی نام دارد، او این کتاب را در دوران دانشجویی خود نوشت اما این کتاب آنقدر کارا و کارآمد است که تا امروز هم یکی از کتاب‌های مرجع برای دانشجویان علوم سیاسی محسوب می‌شود. داریوش آشوری درباره‌ی اولین تجربه‌ی ترجمه‌ی خود می‌گوید: « نخستین ترجمه‌های من کارهای آزمایشیِ ادبی بود برای بهتر آموختنِ زبانِ انگلیسی. به یاد دارم که در همان روزگار دانشجویی داستانی از چخوف و چند شعر از مائوتسه تونگ ترجمه کردم که در مجله‌ی علم و زندگی چاپ شد. همکاری با بهرام بیضایی برای ترجمه‌ی چند متنِ نمایشیِ ژاپنی و چینی، که در دو مجموعه‌ی نمایش در ژاپن و نمایش در چین، در نیمه‌ی نخست دهه‌ی چهل، منتشر شد، از همین کارهای آغازین بود. در همین دوران هم کتابی در زمینه‌ی اقتصاد خاورمیانه برای مؤسسه‌ی فرانکلین ترجمه کردم که مؤلفِ آن یک استاد ایرانیِ دانشگاه در امریکا بود. از یکی از دوستان او در سال‌های پسین شنیدم که آن ترجمه را دیده و پسندیده بود. در این میان کارهای سفارشی ویرایش هم برای فرانکلین و جاهای دیگر می‌کردم.

و اما، کارِ سرنوشت‌سازِ من در این زمینه‌‌ درگیر شدن با ترجمه‌ی چنین گفت زرتشتِ نیچه بود در همان سال‌ها، در سنِ بیست-و-سه-چهار سالگی. کشتی‌گرفتنِ دور و دراز با این کتابِ شگفت و دشوار، که با ویرایش‌های پیاپی بیش از سی سال به درازا کشید، مرا در خط اصلی کارِ خود در زمینه‌ی تجربه در ترجمه انداخت، به شیوه‌ای و در میدانی که هم جسارت و هم پُرکاری و شکیباییِ بسیار می‌طلبید. سپس سه کتابِ دیگر از او را هم ترجمه کرده ام و چهارمی چند سالی ست که نیمه‌کاره مانده است. به سببِ همین کارهاست که در زبانِ فارسی کم-و-بیش نام من با نام نیچه گره خورده است.»

آثار داریوش آشوری

مجموعه‌ی آثار داریوش آشوری را می‌توان به دو دسته آثار تالیفی و آثار ترجمه شده تقسیم کرد. این آثار عبارت‌اند از:

آثار تالیفی

• تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ
• عرفان و رندی در شعر حافظ
• فرهنگ علوم انسانی
• شعر و اندیشه
• بازاندیشی زبان فارسی
• ما و مدرنیت
• نگاهی به تاریخ، تمدن و فرهنگ چین
• درآمدی به جامعه‌شناسی سیاسی
• دانش‌نامه‌ی سیاسی
• زبان باز
• پرسه‌ها و پرسش‌ها
• پروژه‌ی ملت‌سازی
• اسطوره‌ی فلسفه میان ما

آثار ترجمه

• چنین گفت زرتشت از فردریش نیچه
• فراسوی نیک و بد از فردریش نیچه
• تبارشناسی اخلاق از فردریش نیچه
• غروب بت‌ها ار فردریش نیچه
• مکبث از ویلیام شکسپیر
• آرمان‌شهر از تاموس مور
• شهریار از نیکولو ماکیاولی