معرفی سیمین‌ دانشور

سیمین دانشور نویسنده و مترجم زن ایرانی متولد هشتم اردیبهشت سال ۱۳۰۰ در شیراز است. او را به‌عنوان یکی از پیشگامان ادبیات مدرن ایرانی می‌‌شناسند. درواقع از دانشور به‌عنوان اولین نویسنده‌‌ی زن ادبیات مدرن ایران نام می‌‌برند. رمان «سووشون» او از جمله مهم‌‌ترین آثار ادبی معاصر ایران به شمار می‌‌رود که به هفده زبان ترجمه شده است. او همسر جلال آل احمد –نویسنده و مترجم ایرانی– بود. دانشور، مدرک دکترای زبان و ادبیات فارسی داشت و عضو هیئت علمی دانشکده‌‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران بود. وی در سال ۱۳۵۸ از این دانشگاه بازنشسته شد. دانشور در هجدهم اسفند سال ۱۳۹۰ در تهران درگذشت.

سیمین دانشور در خانواده‌‌ای پرجمعیت که از طبقه‌‌ی فرهیخته‌‌ی اجتماعی بودند، به دنیا آمد. پدرش، دکتر محمدعلی دانشور از مشهورترین پزشکان آن زمان شیراز و مادرش قمرالسلطنه حکمت یکی از نقاشان و اهالی ادب به شمار می‌‌آمد که مدیر هنرستانی در شهر شیراز نیز بود. سیمین فرزند سوم خانواده بود. او سه برادر و دو خواهر داشت. سیمین دوره‌‌ی دبستانش را در مدرسه‌‌ی مهرآیین (از مدارس ممتاز شیراز) به پایان رساند. سیمین آن‌‌قدر استعداد داشت که دوره متوسطه را نیز در این مدرسه گذراند. ویژگی مدرسه‌‌ی مهرآیین این بود که دروس را به زبان انگلیسی و فرانسه آموزش می‌‌دادند.

پس از پایان دوران تحصیل عمومی، سیمین به همراه یکی از خواهران (هما) و یکی از برادرانش (منوچهر) به تهران آمد تا تحصیل در دانشگاه را در این شهر ادامه دهد. در آن دوران این کار (ادامه‌‌ی تحصیل در شهری دیگر) برای دختران، کاری غیرعادی به شمار می‌‌آمد اما به دلیل عقبه‌‌ی فرهنگی خانواده‌‌ و حمایت‌‌های آنان، سیمین برای ادامه‌‌ی تحصیل به تهران آمد. انتخاب سیمین دانشور برای دانشگاه، رشته‌‌ی زبان و ادبیات فارسی بود، چون وی از همان دوران کودکی و نوجوانی، علاقه‌‌مند به خواندن آثار ادبی فارسی بود و با تشویق‌‌ها و راهنمایی‌‌های پدر و مادرش، این مسیر را برگزید. در این دوران، او علاوه بر تحصیل به کار ترجمه و نویسندگی نیز اهتمام ورزید. چند وقتی از اتمام مقطع لیسانس وی نگذشته بود که پدرش، درگذشت. پس از این اتفاق بود که مادرش هم به تهران آمد. مرگ پدر، هرچند که برای سیمین دردآور بود اما باعث نشد، تحصیل را نیمه‌‌کاره رها کند. وی در سال ۱۳۲۸ شمسی، توانست مدرک دکترای خود را از دانشگاه تهران اخذ کند. یک سال قبل از این‌‌که دانشور مقطع دکترا را به پایان برساند، نخستین مجموعه داستان خود با نام «آتش خاموش» را منتشر ساخت.

یک سالی از اتمام دوره‌‌ی دکترای سیمین گذشته بود که او با جلال آل احمد (نویسنده، مترجم و پژوهشگر ایرانی) ازدواج کرد. آشنایی آن‌‌ها به یکی از سفرهای خانواده‌‌ی دانشور به اصفهان و بازگشت به تهران بازمی‌‌گردد که جلال و سیمین در یک اتوبوس با هم آشنا شده و کم‌‌کم این آشنایی باعث ازدواج آن‌‌ها شد. ازدواج جلال و سیمین، نه تنها مانع پیگیری علمی و ادبی هر دوی آن‌‌ها نشد که حتی به زعم منتقدان ادبی، سبک و تفکر نوشتاری آن‌‌ها هم ارتقا یافت. جالب این‌‌که هیچ وقت هم آثارشان تحت تأثیر تفکر دیگری قرار نگرفت.

سیمین پس از سفری دوساله به آمریکا برای گذراندن بورس تحصیلی در رشته‌‌ی زیبایی‌‌شناسی در دانشگاه استنفورد به ایران بازگشت. زمانی که در آمریکا بود داستان‌‌های کوتاهش به انگلیسی در مجله‌‌ی ادبی پاسیفیک اسپکتاتور و کتاب داستان‌‌های استنفورد به چاپ رسید. او وقتی به ایران بازگشت، ابتدا در هنرستان هنرهای زیبا و سپس در دانشگاه تهران مشغول به تدریس شد. در این ایام او یکی از مهم‌‌ترین مترجمان ایرانی به شمار می‌‌رفت. با این حال در این ایام کم‌‌تر می‌‌نوشت تا این‌‌که در سال ۱۳۴۰ شمسی، دومین مجموعه داستانی‌‌اش به نام «شهری چون بهشت» را به چاپ رساند. در تیر سال ۱۳۴۸ و درست دو ماه قبل از مرگ جلال، دانشور رمان «سووشون» را به چاپ رساند. «سووشون» آن‌‌قدر مورد استقبال خوانندگان قرار گرفت که تا سال ۱۴۰۰ بیش از بیست و هشت بار تجدید چاپ شد. پس از مرگ جلال در شهریور سال ۱۳۴۸، دانشور به تدریس در دانشگاه و کار ترجمه ادامه داد تا این‌‌که در سال ۱۳۵۸ از سِمَتِ استادی در دانشگاه تهران بازنشسته شد.

دانشور پس از بازنشستگی از دانشگاه، همچنان به کار ترجمه ادامه داد و در سال ۱۳۵۹، مجموعه داستان «به کی سلام کنم؟» را روانه بازار کرد. تنها کار مشترک جلال آل احمد و سیمین دانشور پس از مرگ جلال و در سال ۱۳۵۹ به‌‌وسیله‌‌ی انتشارات موج به چاپ رسید. «چهل طوطی» با ترجمه‌‌ی جلال و سیمین، روایات کهن ایرانی است که در گذشته به زبان هندی نوشته شده‌‌اند. این اثر از زبان حیوانات و به صورت امثال و حکم، داستان‌‌هایی را پیش روی خوانندگانش قرار می‌‌دهد. دانشور در سال ۱۳۶۱ به یاد همسر فقیدش کتاب «غروب جلال» را نوشت که در آن از خصوصیات رفتاری، اخلاقی و فرهنگی جلال آل احمد طی بیست سال زندگی مشترک با او یاد کرده است. «از پرنده‌‌های مهاجر بپرس» و سه‌‌گانه‌‌ی «جزیره‌‌ی سرگردانی»، «ساربان سرگردان» و «کوه سرگردان» از جمله آخرین کارهای او به شمار می‌‌روند. جالب است که آخرین اثر او با نام «کوه سرگردان» نه تنها تاکنون به چاپ نرسیده که حتی گفته می‌‌شود دست‌‌نوشته‌‌های سیمین برای این کتاب نیز ناپدید شده است. در نهایت، سیمین دانشور پس از تحمل یک دوره‌‌ی بیماری به دلیل ابتلا به آنفلوآنزا در هجدهم اسفند ماه سال ۱۳۹۰ در خانه‌‌اش در تهران درگذشت.

سیمین دانشور جوایز و افتخارات زیادی دارد که از آن جمله می‌‌توان به دریافت جایزه‌‌ی مهرگان ادب در سال ۱۳۸۲ اشاره کرد. مراسم بزرگداشت وی در سال ۱۳۹۲ با عنوان «با سیمین: ۱۳۰۰-۱۳۹۰» مصادف با دومین سالگرد درگذشت او از سوی بنیاد ادبیات داستانی در تالار استاد شهناز خانه هنرمندان برگزار شد.