«وودی آلن» Woody Allenn> نویسنده، فیلمساز و کمدین مشهور اهل آمریکا در یک دسامبر سال 1935 در نیویورک متولد شد. نام اصلی او «آلن استوارت کونیگزبرگ» Allen Stewart Konigsberg است و خانوادهی او از مهاجران اتریش و روسیه هستند. او در جوانی شغلهای مختلفی ازجمله فروشندگی، رانندگی و کافهداری را تجربه کرد و در سال 1953 وارد دانشگاه سینمایی نیویورک برای تحصیل در رشتهی «ارتباط و فیلم» شد. «وودی آلن» در دوران تحصیل نمرهی کافی برای درس «تولید تصویر متحرک» نیاورد و تحصیلاتش را رها کرد. او بهصورت خودآموز درزمینهی فیلم و سینما بسیار پژوهش کرد و وارد تلویزیون شد. تحقیقات و مطالعهی شخصیاش بسیار تخصصی و کارآمد بود و از این طریق توانست در دانشگاه نیو اسکول نیویورک تدریس کند.
«وودی آلن» علاوه بر فعالیتش در حوزهی تلویزیون و سینما، به نویسندگی هم علاقه داشت. او در کنار «لاجوس اگری» مهارتهای لازم درست نوشتن را یاد گرفت و بهطورجدی وارد عرصهی نویسندگی نیز شد. او با نوشتن برای تلویزیون و برنامهی معروف your show of shows حرفهی نوشتن و تلویزیون را به یکدیگر پیوند داد و توانست نامزد دریافت «جایزهی امی» شود.
«وودی آلن» نویسنده، کارگردان و بازیگر شاهکار آمریکایی است، او نوشتههایش را اجرا میکرد و به یکی از استندآپ کمدینهای برجستهی سینما تبدیل شد. او سال 1965 با ساخت فیلم «چه خبر، تایگر لیلی؟» وارد عرصهی کارگردانی شد و سه سال بعد از آن با ساخت فیلم «پول را بردار و فرار کن» مسیر شهرتش را پیش گرفت. او در تعدادی از فیلمهایش ازجمله «آب را نخورید» 1969 بهعنوان بازیگر هم فعالیت کرد.
از جمله فیلمهای محبوب «وودی آلن» میتوان به «دزد دوچرخه» که یکی از تاثیرگذارترین فیلمهای تاریخ سینمای جهان است اشاره کرد. همچنین او فیلم سوئدی «مهر هفتم» 1957 که برندهی جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره فیلم کن است را نیز تحسین کرده است. «همشهری کِین»، «توهم بزرگ» و «جذابیت پنهان بورژوازی» از دیگر فیلمهای محبوب «وودی آلن» هستند.
فیلم سینمایی رمانتیک و کمدی «آنی هال» از ساختههای دیگر این هنرمند است که در سال 1977 موفق به دریافت چهار جایزه اسکار ازجمله «بهترین فیلم» شد. «وودی آلن» در مقام کارگردان، فیلمنامهنویس و بازیگر در این فیلم حضور داشت و در کنار «داین کیتن»، هنرپیشهی آمریکایی ایفای نقش کرد. «کیتِن» هم «جایزهی اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن» آن سال را از آن خود کرد. فیلمنامهی این اثر هم در قالب کتاب «آنی هال» منتشر شده است.
«دزدهای خردهپا» فیلم سینمایی کمدی و جنایی به کارگردانی «وودی آلن» است که در سال 2000 اکران شد. این هنرمند در این فیلم هم بهعنوان بازیگر حضور دارد، «تریسی آلمن» بازیگر دیگر این فیلم سینمایی نامزدِ «جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگر زن فیلم موزیکال یا کمدی» شد.
فیلم سینمایی رمانتیک «نیمهشب در پاریس» یکی از محبوبترین ساختههای این نویسنده است. این فیلم روایت یک جستجویی شیفتهوار و عاشقانه در شهر پاریس است که در سال 2011 در جشنوارهی کن اکران شد. این فیلم اولین ساختهی این کارگردان بود که توانست فروش بیش از یکصد میلیون دلار در سرتاسر دنیا داشته باشد. فیلمنامهی این اثر هم در قالب کتاب «نیمهشب در پاریس» با ترجمهی «حميد دشتی» منتشر شده است.
«کافه سوسایتی» فیلم سینمایی رمانتیک و کمدی دیگری از «وودی آلن» است که سال 2016 اکران شد. جشنوارهی کن آن سال با این فیلم افتتاح شد و بازیگرانی همچون «جسی آیزنبرگ» و «کریستن استوارت» در آن ایفای نقش کردند.
از آخرین ساختههای این هنرمند میتوان به فیلم «یک روز بارانی در نیویورک» اشاره کرد که در آن بازیگرانی همچون «تیموتی شالامی» و «سلنا گومز» ایفای نقش کردهاند. این فیلم در سال 2019 اکران شد.
از آثار دیگری که این هنرمند در آن به عنوان کارگردان، نویسنده و بازیگر حضور داشته است میتوان به «کازینو رویال» 1967، «مردان بحران: سرگذشت هاروی والینجر» 1971، «موزها» 1971، «دوباره بنواز، سام» 1972، «درخوابفرورفته» 1973، «عشق و مرگ» 1975، «جبهه» 1976، «صحنههای داخلی» 1978 و «آلیس» 1990 اشاره کرد.
«وودی آلن» هنرمند برجستهای است که آثارش در تاریخ سینمای جهان ماندگار است. او در کنار نویسندگان و بازیگران مشهور دنیا خالق آثار بینظیری بوده است. او تا امروز بیش از پانزده بار نامزد جوایز مختلف ازجمله اسکار شده؛ او موفق به دریافت سه جایزه اسکار بهترین فیلمنامه غیراقتباسی شده است.
«وودی آلن» علاوه بر فعالیتش در سینما کتابهای متعددی نوشته است. توانایی او در نوشتن را میتوان از فیلمنامههای شاهکارش دریافت. «این آب آشامیدنی نیست»، «بیبال و پر»، «مرگ در میزند»، و «حالا بیحساب شدیم» ازجمله کتابهای او هستند که با ترجمهی «نگار شاطریان» به زبان فارسی منتشر شدهاند.
«دفاع از دیوانگی» کتاب دیگری از این هنرمند است که در سال 2007 منتشر شد. این اثر شامل مجموعهای از مقالههای طنز این نویسندهی حاذق است که از سه کتاب دیگرش گردآوری شدهاند. سه کتاب دیگر عبارتاند از «بیحساب» 1971، «بیبال و پر» 1975 و «عوارض جانبی» 1980 که شامل مقالات و نمایشنامههایی هستند پیش از آن در روزنامه و نشریات مختلف ازجمله نیوریپابلیک، نیویورک تایمز و نیویورکر چاپ شدهاند. «مازیار عطاریه» این کتاب را به فارسی ترجمه کرده است و در اختیار علاقهمندان به آثار «وودی آلن» قرار داده است.
«بنبست نویسنده» کتاب دیگری از «وودی آلن» است که شامل معاصرترین تکپردههای این هنرمند است. این کتاب که سه نمایشنامه را در برمیگیرد را «محمدرضا اوزار» به فارسی ترجمه کرده است. «مرگ در میزند» با ترجمهی «هوشنگ حسامی» و «مرگ / خدا» با ترجمهی «شهرام زرگر» هم از دیگر آثار این هنرمند هستند که به فارسی ترجمه شدهاند.