کتاب قدرت ملی نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی

واژه قدرت در اصل از زبان عربی به فارسی انتقال یافته است. «قدرت» در فرهنگ‌های عربی زبان در اصل از ماده «قدر» به معنای «ظرفیت واقعی و حدّ نهایی و کامل هر چیز» گرفته شده است. قدرت، با «عَلی» متعدی می‌شود و در مفهوم تمکن و تسلط بر کسی یا چیزی یا به معنی غنا و ثروت به کار می‌رود (بن‌فارس، ۱۴۱۰؛ طریحی، ۱۳۷۵) که طبعاً با نوعی مجازگویی همراه است و در واقع در این گونه موارد «قدرت» را بر عوامل قدرت اطلاق کرده‌اند. قدرت هرگاه در توصیف انسان به کار رود به معنی حالتی است که انسان با آن موفق به انجام کاری می‌شود، ولی اگر به عنوان وصفی برای خداوند به کار رود به این معناست که او از انجام هیچ کاری عاجز نیست (راغب اصفهانی، بی‌تا). مهم‌ترین واژگان مترادف با «قدرت» در زبان عربی «سلطه» و «اقتدار» است که به زبان فارسی نیز راه یافته است و به ویژه در اصطلاحات «علوم سیاسی» کاربرد فراوان دارد. واژۀ قدرت که با واژگان و موضوعات بسیاری همنشین شده، در ادبیات فارسی از جهت لفظی (لغوی) به معانی مختلف، اما گاه بسیار نزدیک به هم به کار رفته است. در فرهنگ لغات فارسی قدرت به معنای «توانایی داشتن، توانستن و توانایی» (معین، ۱۳۷۱، ج۲: ۲۶۴۴)، «توانستن و توانایی داشتن» (دهخدا، ۱۳۸۲، ج۱۰: ۱۵۳۹۹)، «توانستن، توانایی داشتن، توانایی، نیرو، توانایی انجام کاری یا ترک آن» (عمید، ۱۳۶۳، ج۳: ۱۸۱۸)، «توانستن، نیرو و توانایی» (شمیم، ۱۳۷۹، ج۲: ۷۹۷)، «توانایی انجام کاری یا بر جای گذاشتن اثری، وضع یا کیفیت داشتن تسلط، نفوذ یا تأثیر بر دیگران؛ دولتی که دارای چنان تسلط، نفوذ یا تأثیری باشد؛ نیرو و توان» (صدری افشار و دیگران، ۱۳۷۳، ج۲: ۸۵۵)، «توانایی» (مشیری، ۱۳۷۸، ج۲: ۱۳۷۳) به کار رفته و معادل کاملاً دقیق و جامع و مانعی نمی‌توان برای آن یافت. در ادبیات لاتین نیز تعابیر و تعاریف بسیاری از قدرت وجود دارد که چندان با معنای لغوی آن در ادبیات عربی و فارسی تفاوت ندارند. در فرهنگ آکسفورد قدرت به «توانایی انسان برای انجام دادن کاری یا عملی»، «کنترل روی دیگران»، «داشتن توانایی و اداره کردن یک فرد برای انجام اقدام مطلوب» یا «توانایی فرد، گروه، کشور یا دولتی برای نفوذ و اثرگذاری زیاد» تعریف شده است (Oxford, ۱۹۸۹: ۹۷۰) و فرهنگ وبستر نیز قدرت را به «یک موقعیت سلطه و تفوق»، «توانایی مجبور کردن برای فرمانبرداری»، «ظرفیت یا توانایی انجام و تولید یک نتیجه»، «اقتدار و اختیار تجویز»، «نفوذ و تأثیر سیاسی» و «توانایی داشتن برای اداره و کاربرد نیروی جبری» معنا کرده است.