کتاب زندگی نامۀ حضرت زینب (علیها السلام) مریم پرتو نشر انتشارات موسسه فرهنگی هنری کتاب مرجع

زندگی‌نامۀ حضرت زینب دختر امام‌علی و حضرت فاطمه علیهماالسلام، که مزارهایی منسوب به وی به نام زینبیه مشهور است. در بررسی تاریخی و مستند زندگی این بانو دو نکته درخور تأمل است: نخست اینکه از یک سو، بر پایه منابع و متون کهن شیعه و سنّی، وی یکی از چند نواده پیامبر صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم است و حضور ایشان را از نزدیک درک کرده و با آن حضرت مؤانست داشته‌است. همچنین فرزند امام علی، جانشین و خلیفه بلافصل پیامبر، است. از سوی دیگر، اطلاعاتی که در منابع کهن درباره زندگی ایشان هست بسیار اندک است، به‌نحوی‌که درباره زندگی وی پیش از واقعه کربلا، جز چند جمله کوتاه در برخی منابع درباره نسب و نام همسر و فرزندان ایشان، تقریباً داده‌ای در دست نیست و پس از آن هم داده‌ها در چهارچوب معینی خلاصه شده‌است. این درحالی است که در همان منابع، درباره برخی افراد هم‌دوره با زینب که از چنان موقعیت خانوادگی و اجتماعی هم برخوردار نبوده‌اند، داده‌های جزئی و تفصیلی بیشتری درباره زندگی شخصی و اجتماعی‌شان درج شده‌است. این وضع دوگانه در ضبط زندگی شخصیتهای تاریخی این گمان را تقویت می‌کند که شاید در کم‌رنگ کردن نقش تاریخی این بانو، همچون مادر بزرگوارش، عوامل سیاسی تأثیر داشته‌است. دوم اینکه تصویری که با همین داده‌های اندک از شخصیت زینب سلام‌اللّه‌علیها ترسیم شده، تصویر انسانی موحد، پرهیزکار، دانا، خردمند و مبارز با تواناییهایی فراتر از بسیاری از شخصیتهای بزرگ تاریخی است که در دشوارترین شرایط نیز بر باورهای خویش استوار بوده و بی‌واهمه در برابر قدرتهای سیاسی ایستادگی و اظهارنظر کرده‌است. شاید این دو نکته مهم با یکدیگر پیوندی تاریخی داشته باشند.