کتاب دبیر نشر انتشارات موسسه فرهنگی هنری کتاب مرجع

دبیر متصدی نوشتن یا پیش‌نویس‌کردن نامه‌ها و مدارک رسمی و اداری، از صاحب‌منصبان و کارکنان اصلی در تشکیلات اداری سرزمینهای اسلامی، کاتب. رواج واژۀ دبیر (با ریشۀ پهلوی) و واژه‌های هم‌ریشه آن در ایران و مناطق تحت نفوذ زبان فارسی مثل هند، و نیز تداوم نقش دبیران و سنّتهای دبیری در سراسر سرزمینهای اسلامی، تا حد بسیار زیادی مرهون تأثیرات تمدن ساسانی بر فرهنگ مسلمانان است. ازاین‌رو، چه در متون کهن عربی و فارسی و چه در تحقیقات جدید، در بحث از دبیر و دبیری بر خاستگاه و پیشینۀ ایرانی آن توجه ویژه‌ای شده‌است. آگاهی در باب دبیران ساسانی، که عمدتاً برپایۀ برخی منابع پهلوی و عربیِ متأثر از آثار ایرانی به‌دست آمده‌است، با همۀ فوایدی که دارند، چندان دقیق و روشنگر نیستند. آن‌قدر دانسته­است که پاره‌ای از دبیران از نزدیکان شاه به‌شمار می‌آمدند و دست‌کم در مقاطعی از عصر ساسانی، دبیر اعظم مملکت (ایران دَویربذ) در شمار چهار یا پنج صاحب‌مقام عالی‌رتبه‌ای بود که در عمل در حکم هیئت وزیران بودند.