ذ (ذال) از همخوانها، یازدهمین حرف الفبای فارسی، نهمین حرف الفبای عربی، سیزدهمین حرف الفبای اردو، یازدهمین حرف الفبای ترکی عثمانی، نهمین حرف در ترتیب الفبای ابتثی و حرف بیستوپنجم از الفبای ابجدی است که آن را ذال معجمه یا ذال منقوطه نیز مینامند. ارزش عددی آن در حساب جمل هفتصد است. از نظر ابنعربی ذال جزو هفت حرف آتشی و از عالم شهادت، جبروت، قهر و غلبه و در مرتبه پنجم است.