اسلام دین محبت است، لکن محبتی که به معرفت متکی بوده، اطاعت و بندگی رهاورد آن است؛ یعنی محبت مبتنی بر معرفت و مولد طاعت از حقتعالی تا محبت ممدوح، معقول و معتدل که عامل تکامل انسان در حیات فردی و اجتماعی است شکل بگیرد.
پیامبر اسلام(ص) آورنده پیام محبت است، اما محبت مسلکی و مکتبی نه منهای مسلک و مکتب، محبت معتدل که از آسیب افراط و آفت تفریط مبراست؛ پس مکتب محبت محض و بیحدوحصر یا مکتب مبارزه و نزاع مطلق نیست، بلکه مکتب محبت و مبارزه برای محبت و با انگیزه محبت است.
در مکتب نبوی(ص) مکانیسم محبت در ارتباطهای چهارگانه انسان با خدا، خود، جامعه و جهان بهصورت کلی و کلان و در ارتباطهای مصداقی و موردی به صورت خرد و جزئی، اما مهم و سرنوشتساز مثل روابط خانوادگی، سیاسی ملی و فراملی تعریف و تفسیر معناشناختی و مصداقشناختی شده است و پیامبر اکرم(ص) مکانیسم یا چگونگی عملیاتیشدن محبت و اجراییگشتن آن را در همه ابعاد و جوانب تبیین و تعیین کردهاند.
آری! محبت در کلام و کردار نبوی(ص) در محبت به خدا، محبت به اولیای خدا، محبت به خلق خدا، محبت در متن خانواده و اجتماع تجلی یافته و تفسیر شد تا همه مناسبتهای انسانی، معنا و مصداق منطقی و روشن یابد؛ لذا منطق عملی یا سیره نبوی(ص) در مورد محبت نیز از اعتبار شناختی- رفتاری با اصول ثابت و متغیر بهرهمند است.
بحث از محبت به دلیل منزلت و جایگاه آن در حوزههای مختلف از اهمیت خاصی برخوردار میباشد، زیرا در مقوله محبت از چند نظر ممکن است مغالطهها و اشتباههایی صورت بگیرد:
۱. از نظر شناخت مفهوم و معنا یا معانی محبت یا مفهومشناسی بحث از محبت؛
۲. از نظر مصداق و موارد عینی محبت یا مصداقشناسی بحث از محبت؛
۳. انواع و اقسامی که برای محبت بیان شده است یا اقسامشناسی بحث از محبت؛
۴. کاربردها یا کارکردهای محبت در ساحتهای گوناگون زندگی؛
۵. محبت به همنوعان و جنس مخالف یا محبتهای مجازی و عشق مجازی که خود معرکه آرای متفاوت و حتی متهافت شده است؛
۶. مبانی و معیارهای محبت و....
لذا تحقیق در مسئله محبت از اهمیت و موقعیت بهخصوصی برخوردار میباشد؛ بالاخص اگر قرار است برای جوان و نسل جوان گزارش و نگارش شود؛ لکن با همه صعوبت و سختی کار چون منبع تحقیق و تحلیل کلام و کردار نبوی(ص) است و این سنت و سیره در متن کتب حدیثی و تاریخی موجود است، از سختی کار کاسته و پژوهش و پردازش درباره محبت را شیرین و دلنشین میکند.