مایکل سورکین معمار، شهرساز و منتقد برجستهای در زمینهی طراحی شهری است که بیش از هر چیز شهرتاش را مدیون پیوندی است که میان ابعاد کالبدی شهر و ساختار اجتماعی و فرهنگی آن ایجاد میکند. نوشتههای او از پرمایهترین و نافذترین نوشتههای شهرسازی امریکا در سه دههی اخیر بوده و تأثیر بسزایی بر نظریههای اجتماعی و ادراکی طراحی گذاشته است. کتاب بیست دقیقه در منهتن، که نخستینبار در سال ۲۰۰۹ منتشر شد، حاصل زندگی سورکین در متن شهری منهتن است، بااینحال، صرفاً یک یادداشت شخصی نیست. او از نوشتن خاطراتاش آغاز میکند تا شالودهای ادبی ــ و طنزآمیز ــ به متن خود ببخشد و چارچوب علمی و نظری خود را بر آن بنا کند. بیست دقیقه مدتی است که سورکین از خانه تا دفتر کارش قدم میزند؛ کتاب حاضر به توصیف این پیادهروی میپردازد و در دل این توصیف کیفیتهای کالبدی و اجتماعی شهر را بازگو میکند. او دراینباره مینویسد:
ایدهی کتاب حدود پانزده سال پیش شکل گرفت. پیادهروی زمان و فضایی تفکربرانگیز است و حرکت هرروزه در محدودهای یکسان به من فرصت داد تا در این دورهی نسبتاً طولانی چیزهایی را ببینم: ساختوسازها، فعالیتهای فصلی، تغییرات زندگی تجاری، تغییرات فرهنگ و جمعیت. با اندیشیدن به رخدادهای شادمانهی شهر و همینطور به کیفیتهای محیط پیرامون خود، به نظرم رسید که چیزی دراینباره بنویسم. صرفاً نمیخواستم کار عامهپسندی بکنم، میخواستم مباحثی را کنار هم بیاورم که معمولاً از هم جدا هستند: فرم، اقتصاد، جامعهشناسی، سیاست و زندگی شبانهروزی. برای مثال میخواستم نشان بدهم که تناسبات پلهها چگونه به سازماندهی املاک (و مسائل فراتر از آن) مرتبط میشود. نوشتن بیست دقیقه در منهتن خیلی طول کشید و شاید پنج یا شش کتاب دیگر را در خلال نوشتن آن کامل کردم. همچنین در این سالها از دفتر قبلیام بیرون رانده شدم و مسیرم تغییر کرد. اما پیادهرویام مثل قبل بود و در یک محله انجام میشد.
متون بسیاری دربارهی شهر و زندگی شهری نیویورک نوشته شده که از جمله مهمترین آنها باید به کتاب ارزشمند جین جیکوبز، مرگ و زندگی شهرهای بزرگ امریکایی (۱۹۶۱)، اشاره کرد؛ کتابی که بیست دقیقه در منهتن از آن تأثیرات فراوانی گرفته است. جیکوبز شهرساز یا معمار نبود و نظریاتاش را فقط بر پایهی زندگی در بافت شهری منهتن پی ریخته بود؛ او منتقدی اجتماعی بود که آرمان حضور فعال اجتماع در کالبد شهرها را در سر داشت و کیفیتهای حضور مردم را در خیابانها و پیادهروها گوشزد میکرد. شاید بتوان گفت داستانیبودن کتاب سورکین نیز در پی بیان واقعی این کیفیتهاست. درسی که از سورکین میآموزیم تعامل با تمام چیزهایی است که در هم آمیختهاند و فضای شهرها را شکل میدهند.
کتاب متن روانی دارد، نوعی نگاه میان رشته ای به آسیب شناسی شهر و برنامه ریزی منطقه ای با تلفیق مبانی جامعه شناسانه و معمارانه دارد. کتاب با ایده ای جزء نگر به المان های شهری آغاز می شود و در ادامه به نگاهی کلان به موضوعات شهری در شهر نیویورک می پردازد. متن کتاب به صورت م ستقیم و بی واسطه باعث می شود که به نوعی تجسم حس شهروندی شهر نیویورک در خواننده شکل بگیرد و باعث پیوند عمیق تری با محتوای کتاب شود. ترجمه کتاب روان و رسا می باشد، مطالعه این کتاب را پیشنهاد میکنم. با تشکر از نشر بان و فیدیبو.
5
این کتاب نوعی کلاس درس عملی در مورد نحوه دیدن و اندیشیدن درباره حتی جزئی ترین موارد موجود در شهر و ای جاد ارتباط آن با موارد سازه ای و ناسازه ایست که برای متخصصین و دانشجویان حوزه شهر جذاب و آموزنده است.