کتاب فقه حکومت اسلامی از منظر شیعه و سنی توفیق محمدالشاوی نشر پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی

امام خمینی،از عالی­ترین مراجع شیعه­ی امامیه، پس از آن که به دستور شاه از ایران تبعید ‌شد و به عنوان یک پناهنده سیاسی در عراق سکونت گزیده بود.در سال ۱۳۸۹ هجری مصادف با ۱۹۶۹میلادی، یعنی ده سال پیش از وقوع انقلاب ایران، مجموعه درس­هایی را تحت عنوان "نظام حکومت اسلامی" ‌در حوزه­ی علمیه­ی نجف اشرف برای شاگردانش ارائه کرد. ‌و این درس­ها در تاریخ ۱۳ ‌ذیقعده سال ۱۳۸۹ ه در قالب کتابی با عنوان "‌الحکومه الإسلامیه" به چاپ رسید و این چاپ، همان مرجعی است که در خلال بحث به آن ارجاع خواهیم داد. ‌ده سال پس از چاپ این کتاب؛ یعنی پس از پیروزی انقلاب ایران و اعلام اولین جمهوری اسلامی در ایران، کمیته­ای متشکل از علمای فقه اسلامی و صاحب نظران حقوق معاصر، تشکیل گردید و این کمیته پیش­نویس قانون اساسی نخستین جمهوری در ایران را آماده کرد و سپس امام خمینی آن را در تاریخ ۳۰/ ۳/ ۱۹۷۹ برای همه پرسی عمومی به مردم ایران عرضه کرد و مردم نیز آن را تصویب کردند و آن، اساس نظام حکومتی نخستین جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت و تا به امروز نیز چنین بوده است. ‌اصول این قانون اساسی کامل­کننده و تفسیرکننده­ی آن درس­های فقهی است که امام خمینی چنانکه قبلاً هم گفتیم- ده سال قبل از تدوین قانون اساسی و برپایی و پیروزی انقلاب- آنها را منتشر کرده است. به همین خاطر شکی نیست که نصوص این قانون، بزرگ­ترین منبع علمی برای بررسی نظریه­ی امام درباره­ی حکومت اسلامی به حساب می­آید، که این نظریه موضوع بحث ما در این کتاب نیز هست. ‌در ماه می سال ۱۹۷۹ م مرحوم سیدجواد مغنیه کتابی تحت عنوان "الخمینی و الدولة الاسلامیه"(امام خمینی و دولت اسلامی)منتشر کرد که در آن، بر کتاب امام خمینی (که به آن اشاره نمودیم) تعلیقاتی را نوشته بود. ‌و همچنین بر بعضی از آراء امام در کتابش، انتقاداتی را وارد کرده بود و برخی او را قسم دادند و از او خواستند که در شرایط موجود آن زمان که در آن، زوزه­ی دشمنان ضربه خورده از امام به هوا بلند شده بود، انتقاداتی را که بر نظریات امام خمینی وارد ‌کرده بود، منتشر نکند و انتشار آن را به تاخیر اندازد، ولی او هر چند که از ‌طرفداران امام خمینی به حساب می­آمد و از هجوم­ها و تهمت­هایی که از بسیاری از ‌نقاط جهان متوجه امام و نظام ایشان بود هم آگاهی داشت، این نصیحت را نپذیرفت، زیرا می­دانست که امام خمینی از این بحث منطقی استقبال خواهد کرد(۵). ‌اظهار نظرهای این مؤلف ما را در شناخت اهمیت اجتهادات امام خمینی در فقه شیعه و همچنین در شناخت تأثیر این اجتهادات در نزدیک شدن فقه شیعه و سنی به همدیگر و همچنین در شناخت ضرورت­های انجام برخی اصلاحات در این اجتهادات، یاری خواهد کرد.