اصل کتاب کلیله و دمنه به زبان سانسکریت است، «پنجه تنتره» نام دارد. «پنجه تنتره» یعنی «پنج بخش»، زیرا این کتاب در ابتدا پنج باب بوده است. این پنج بخش بر پایهی گفتگویی میان پادشاه هند که «رای» نامیده میشود و «برهمن» پیشوای دینی که مشاور دانشمند اوست، شکل گرفته است. رای نماد «حکومت» و برهمن نماد «دین» است. رای برای ادارهی مملکت از برهمن پند و اندرز میخواهد و برهمن با بیان این حکایتها، شیوهی درست حکومت را به او یاد میدهد. در نتیجه میتوان گفت که تفکر اصلی این کتاب بر پایهی نیاز دولت به دین است.
«پنجه تنتره» قدیمیترین مجموعهی ادبیات تمثیلی هندوستان است. مولف «پنجه تنتره» نخستین کسی شناخته میشود که داستانهای تمثیلی هندوستان را گردآوری کرده است. پیش از زمان وی، قرنها این داستانها در افواه و سینهی مردم هند محفوظ بوده و بعدها در کتب مختلف هندوان بهطور پراکنده ثبت و ضبط شده است. تاریخ تدوین کتاب، طبق گفتهی برهمن بیدپای (حکیم نامدار)، باید بعد از حملهی اسکندر به هند باشد (سال ۳۲۳ پیش از میلاد). این کتاب به فرمان «دابشلیم»، پادشاه یکی از شهرهای هندوستان نوشته شده است.