کتاب چگونه نیچه بخوانيم؟

کتاب چگونه نیچه بخوانیم یکی از کتاب‌های مجموعه‌ی «چگونه بخوانیم؟» است. این مجموعه توسط نشر نی منتشر می‌شود تا با زبانی ساده،‌ تفکرات اندیشمندان بزرگ را به علاقه‌مندان بیاموزد. مؤلف در هر فصل از کتاب «چگونه نیچه بخوانیم»  بخشی از تفکر نیچه را مطرح کرده و جملاتی  مرتبط از آثار مختلف او را انتخاب می‌کند. او در ادامه به تفسیر تفکر نیچه می‌پردازد و دریچه‌ای نو به‌سوی اندیشه‌های نیچه می‌گشاید. مخاطب اصلی کتاب چگونه نیچه بخوانیم افرادی با ذهنیتی ابتدایی در مورد آثار نیچه هستند. اما این کتاب برای مخاطبان حرفه‌ای هم می‌تواند بسیار مفید واقع شود.

درباره‌‌ی کتابِ چگونه نیچه بخوانیم؟

‌ یکی از معضلات نیچه خوانی در جامعه‌ی امروز ایران، تقلیل تفکرات و اندیشه‌های او در قالب جملات ادبی است. نه تنها در ایران بلکه در زادگاه نیچه یعنی آلمان برداشت‌هایی نادرست از آثار او صورت گرفته است. اوج کج‌فهمی‌ها را می‌توان در دوران به قدرت رسیدن فاشیسم مشاهده نمود. سخنان استعاری و سبک نگارش نیچه، بیشتر از او یک ادیب ساخته است تا یک فیلسوف.

نویسنده کتاب «چگونه نیچه بخوانیم» را در ده فصل نوشته است. او در فصول مختلف پرسش‌های متداول خوانندگان مطرح کرده و به آنها پاسخ می‌دهد. می‌توان گفت فلسفه‌ی نیچه از طرح همین مسائل شکل می‌گیرد و مخاطب را برای سوالات بیشتر تشنه‌تر می‌کند. پیرسون در دو فصل اول کتاب به روی آوردن نیچه به فلسفه و پیشرفت او در این مقوله می‌پردازد. فصل سوم به یکی از مشهورترین جملات او اشاره دارد. «خدا مرده است! ما او را کشته ایم» او در این فصل توضیح می‌دهد منظور از کشتن خدا از بین بردن مفاهیم انتزاعی و پوچ است. او انسان‌ها را به تفکر مستقل و اراده تشویق می‌‌کند.

فصل چهارم به تلاش نیچه درباره‌ی حقیقت و شناخت آن اختصاص یافته و به سوالات تازه‌ی او در این باب اشاره می‌کند. نویسنده در فصل پنجم به مباحث حافظه و فراموشی در فلسفه‌ی نیچه می‌پردازد. فصل‌های ششم و هفتم به طور مفصل به گزیده‌هایی از نیچه توجه دارد. در فصل هشتم مفهوم ابر انسان و بلوغ فکری در کتاب «چنین گفت زرتشت» مطرح می‌شود . فصل نهم برداشت نیچه درباره‌ نیهیلیسم و بازگشت است. فصل آخر نویسنده به نگاه پخته‌ی نیچه به فلسفه و بلوغ آن می‌پردازد.

فلسفه‌ی نیچه فلسفه‌ای برای زندگی کردن است. نیچه با ناسزا گفتن به ارزش‌ها و زیر سوال بردن آنها مخاطب را شوکه می‌کند. به عقیده‌ی نیچه انسان‌ها نباید همرنگ باشند. از دید او توجه به سنت‌های جامعه، توجه بیش از اندازه به مادیات و هنجارها انسان را از تعالی و شکوفایی استعدادهایش دور می‌کند.

چرا برای درک اندیشه‌های نیچه به راهنما احتیاج داریم

فردریش نیچه در سال 1844 در شهر روکن در پروس متولد شد. او فیلسوف، نویسنده، آهنگساز، شاعر و جامعه‌شناس آلمانی است. نیچه را می‌توان بزرگترین فیلسوف تاریخ بشریت دانست. او در تفکرات اندیشمندان پس از خود تاثیر شگرفی داشته و فلسفه غرب را متحول کرده است. می‌توان رو آغازگر فلسفه و اندیشه‌ای نو دانست.

نیچه در سن 24 سالگی توانست به مقام استادی در دانشگاه بازل دست پیدا کند. اما در سال 1879 از این سمت کناره‌گیری کرد. نیچه همواره بیمار بود اما این بیماری او از مسیر اصلی خود منحرف نکرد بلکه موجب خلق اندیشه‌هایی نو و بدیع گردید.

اغلب آثار نیچه به زبان فارسی ترجمه شده اند. آثار او به سه دوره‌ی زمانی تقسیم می‌شود. دنبال کردن ترتیب زمانی این آثار می‌تواند تاثیر شایانی در درک اندیشه‌های او داشته باشد.

دوره‌ی اول : نیچه در ابتدا تحت تاثیر آثار آرتور شوپنهاور و نظریه‌پرداز آلمانی، ریچارد واگنر بود و کتاب «زایش تراژدی» را در این دوران منتشر نمود. او در این دوره به مسائل مهمی همچون اساطیر، موسیقی و هنر پرداخته است

دوره‌ی دوم: نیچه در این سال‌ها از فلسفه‌ی واگنر چشم می‌پوشدکتاب‌های «چنین گفت زرتشت»، «انسانی، بسیار انسانی» و «حکمت شادان» مختص به این دوران است. پژوهشگران معتقدند دوره‌ی دوم نیچه، دوران اوج اوست.

دوره‌ی سوم: در این دوران نیچه در بستر بیماری به سر می‌برد و زمان کافی داشت تا به تفکراتش سر و سامان دهد و فلسفه‌ای نو خلق کند. بهترین آثار او در این دوره به چاپ رسیدند. کتاب‌های «ضد مسیح» و «درخشش بُتان» حاصل سال‌های پایانی زندگی اوست.

اغلب فیلسوفان کلاسیک آثار خود را به صورت پیوسته منتشر نموده‌اند. اما آثار نیچه برخلاف آنها از هیچ نظمی پیروی نمی‌کند و بسیار پراکنده و قطعه‌وار به چاپ رسیده است. عدم نظم کلاسیک کتاب‌های نیچه دنبال کردن اندیشه‌های او را مشکل می‌کند و مخاطب برای درک فلسفه‌ی او نیازمند یک چراغ راهنماست.

درباره‌ی نیچه شناس معاصر، کیت انسل پیرسون

کیت انسل پیرسون در 11  نوامبر سال 1960 به دنیا آمد. او فیلسوف انگلیسی است و درتفسیر و توضیح آثار فیلسوفانی چون فردریش نیچه، آنری برگسون و ژیل دلوز تخصص دارد.

پیرسون دانش آموخته دانشگاه ساسکس در انگلستان است. او در سال 1993 به گروه فلسفه دانشگاه واوریک پیوست و تا سال 1998 کرسی استادی خود را حفظ نمود. او عضو هیئت تحریریه‌ی مطالعات نیچه، مطالعات دلوز، تاریخ و مجموعه کتاب‌های نیچه است. پیرسون سخنران برجسته‌ای است و در کشورهایی مانند استرالیا ، برزیل ، کانادا ، فرانسه ، آلمان ، هلند ، نیوزلند ، سوئیس و ایالات متحده در باب فلسفه سخنرانی کرده است. او علاوه بر نویسندگی و تدریس به عنوان پژوهشگر ارشد در دانشکده علوم انسانی در دانشگاه رایس به تحقیق و پژوهش اشتغال داشته است. پیرسون در اغلب آثار خود به فلسفه و اندیشه‌های نیچه، دلوز و برگسن پرداخته است. کتاب‌های او با عنوان «چگونه نیچه بخوانیم» و «فلسفه برگسن» به زبان فارسی ترجمه شده است.

در بخشی از کتاب چگونه نیچه بخوانیم، می‌خوانیم

زندگی زن است یا والاترین زیبایی‌ها

زندگی زن است. برای مشاهده‌ی والاترین زیبایی‌های یک اثر هیچ علم و حسن نیتی کافی نیست. برای آن‌که پرده‌ی ابرها را از قلل مرتفع کنار بزنیم و آفتاب را بر روی آن‌ها بتابانیم به شادترین اتفاقات و نادرترین تصادفات نیاز هست؛ و برای درک این تابلو قرارگرفتن درجایی مناسب کافی نیست. بلکه خود روح باید حجاب از مقامات رفیع خود برگیرد و نیاز به نوعی بیان و نوعی قیاس بیرونی را احساس کند تا بتواند بر خود متکی و بر خود مسلط شود. اما همه‌ی این‌ها آن‌قدر به ندرت با یکدیگر مقارن می‌شوند که من به راحتی باور می‌کنم که مرتفع‌ترین قله‌ی هر چیز خوب، خواه یک اثر عمل, انسان یا طبیعت، تاکنون از نظر اکثر مردم، حتا از نظر بهترین مردم؛ به صورت چیزی پنهان و پوشیده باقی مانده است و آنچه خود را به ما می‌نمایاند فقط یک بار می‌نمایاند! درواقع یونانیان در نیایش خود می‌خواستند که: «هر چیز زیبا دو یا سه بار بازگردد» آن‌ها درخواسته‌ی چنین چیزی از خدایان دلیل خوبی داشتند زیرا واقعیت غیرالهی زیبایی را هرگز به ما نمی‌دهد یا فقط یک بار به ما نشان می‌دهد. منظور من آن است که جهان گرچه مملو از چیزهای زیباست اما در ارائه‌ی لحظات زیبا و پرده‌برداری از چیزهای زیبا بسیار ممسک است. شاید همین امساک بزرگ‌ترین لطف زندگی باشد. زندگی بر روی خود پرده‌ای مطلاء نویدبخش, مقاوم. دورکننده ریشخندآمیز فریبنده و مهربان کشیده است. آری» زندگی زن است!

برگرفته از دانش شاد گزین گویه‌ی 339