مجموعه مقالات حاضر، حاوی یک مسألهشناسی وسیع پیرامون جنبههای مختلف اجتماعی و فرهنگی «دانشگاه ایرانی» است. نگارنده مقالات که خود مدت هفت سال در ستاد وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری بهعنوان عضو هیأت علمی مشغول به خدمت بوده و مدت ده سال قبل از آن در دانشگاهها به امر تدریس و پژوهش اشتغال داشته از نزدیک و به تعبیر پژوهشگران بهصورت «مشاهده همراه با مشارکت» با مسایل آموزش عالی کشور ارتباط و ممارست داشته است. درعین حال این اعتقاد وجود دارد که این مجموعه مقالات که با بضاعت اندک علمی فراهم آمده است نمیتواند پوششدهنده نیاز همهجانبه به کنکاش در مسایل آموزش عالی ایران باشد. انتخاب نام کتاب به پیشنهاد دوستان همکار و به دو بهانه تعین پیدا کرد. نخست، غلبه و حاکمیت رویکرد اجتماعی در مقالات و دوم، نگاه ویژه به وضعیت و مسایل و آسیبشناسی آموزش عالی ایران.
از ۱۷ مقاله حاضر تعداد چهار مقاله در سالهای گذشته در نشریات و سمینارهای داخل کشور ارائه و منتشر شدهاند که اکنون با افزودن مطالب و اصلاحاتی مجدداً در این مجموعه منتشر میشوند که عبارتند از:
۱. توسعه علمی در ایران، مسائل و پیشنیازها، ارائهشده در چهل و چهارمین اجلاس رؤسای دانشگاهها و مراکز علمی ـ تحقیقاتی، دانشگاه صنعتی شریف، ۱۳۸۰.
۲. ترویج علم، روزنامه ایران، ۱۳۸۰.
۳. مهاجرت نخبگان، وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری، ۱۳۷۹.
۴. بررسی جایگاه و کارکرد انجمنهای علمی، فصلنامه رهیافت، شماره ۲۳.