کتاب اژدها کُشان
مجموعه داستان

قَشقابُل

بز نمانده بود این چند پارچه آبادی که کبل رجب ندیده باشد. از بزغاله گرفته تا بره ی دو ساله و یک سال زاییده و اخته و قوچ و نازا. حتی می توانست بگوید توی فلان آبادی، فلان بز شالی یا بور یا زرد یا کلاچ کوری یا کلاچ موزی یا قشقابل، توی طویله فلانی است. از این همه بز که دیده بود و آن هایی که آورده بود توی طویله ی خانه اش، فقط یکی دلش را می لرزاند البته؛ بز پیشانی سفیدی که فکر می کرد اگر این را هم مثل آن بزی که سال ها پیش، از طویله اش دزدیده و برده بودند ده پشت کوه، باز می رود و حتی اگر این بار کسی مثل کربلایی قشنگ نیاید کمک، پس اش می گیرد. به قشقابل دل بسته بود.
قشقابل اما انگار زار می زد و اشک و آب بود که از بینی و چشم هایش می ریخت. کبل رجب به سکینه، زنش گفت:
ـ این دیگه چه مریضی یه، من بماندم!
ـ خب شاید شش بگرفته.
ـ شش. اون هم این وقت سال؟
ـ ها. شش بگرفتن که ماه و زمان نخواهه. اسپرز نگرفته که بگویی حالا که مردال ماه نیس.
ـ البت. اما زارش، زار نی.
ـ زار نی؟ خل بشدی مرد؟ حیوانه دیگه. مریض بشه. خوب بشه. البت، گاهی هم بمیره.
کبل رجب بلند شد و تشر زد:
ـ دهانت ره آب بکش زن.
از کنار دیوار کاهگلی به طرف کوچه سنگلاخ عصا زد. نگاه کرد به سگی که سر راه نشسته بود. گفت:
ـ سکین! بیا! بیا جانم! بیا! بیا! بیا!
سگ، خودش را یله کرد به طرف راستش و لخ لخ کنان راه گرفت دنبال سر کبل رجب.
سکینه نوچ نوچی کرد و گفت:
ـ ای روزگار! این هم کاره دامان ما بگذاشتی؟ همه گاوی دارن، چیزی دارن، ما چی؟ بد نگفتن قدیمی جماعت که ریزه مال، صاحبش ره نسازه و درشت مال، صاحبش ره پول بیاوره.
ـ مشدی سکینه! هوی!
زن که داشت سر خم می کرد تا از چارچوب در اتاق برود داخل، گفت:
ـ ها!
ـ چی بدادی این زبان بسته ره؟
ـ چی بدادم؟ هیچی.
اول یواش گفت و بعد صدایش را بلند کرد و گفت:
ـ اصلا بگذاری من برم میان طویله؟
دیگر نه صدای کبل رجب آمد و نه سکینه چیزی گفت. سکینه رفت توی اتاق. در به ضرب برگشت و به چارچوب خورد. پشت بندش هم صدای یک در دیگر آمد که به چارچوب دیگری خورد.
سکین، پوزه داده بود روی نرمی پشم دست هایش و چشم هایش هم می رفت. کبل رجب رفته بود داخل طویله. عصایش را از میخ طویله جلوی در آویزان کرد و رفت طرف قشقابل. قشقابل، نگاهش می کرد. توی تاریکی طویله، جوی اشک دو چشم و بینی اش شده بود پلکانی روشن. نی نی چشمانش هم می لرزید و نگاهش می کرد. کبل رجب نزدیک شد و دست کشید سر قشقابل. قشقابل، معی کرد و بعد مع مع مع مع مع مع. مع مع بز یک روند نبود. گاه اوج می گرفت و گاه فرود می آمد و گاه تویش خش می افتاد. کبل رجب خواست دوباره دست بکشد سر قشقابل. خواست پیشانی سفیدش را نوازش بدهد، اما بز نگذاشت. کبلایی نگاه کرد به کاسه مسی آب. همان طور پر بود و چند پر علف تویش خیس خورده بود. علوفه تازه دور و بر قشقابل هم پلاسیده بود. بلند شد و دست بگیر و دست بمال، آمد طرف بیرون طویله.
قشقابل همچنان زار می زد.
کبل رجب، روی سکوی جلوی در طویله نشست. سکین آمد خودش را بمالد به کبلایی که کبل رجب، عصبانی با پشت دست زد به پشم پشت سگ:
ـ برو! تب بکرده!
دست کرد توی جیب جلیقه اش. جعبه سیگار را درآورد. تکان تکان داد تا سیگار اشنو دربیاید. داشت کبریت می کشید که مشدی سکینه از بالای پیش بام خانه گفت:
ـ اوهوی کبلی!
ـ ها؟
ـ اون وقتی که جوان بودی، ترک بکردی، حالا سر پیری، دوباره شروع بکردی؟
کبل رجب آتش کبریت را رساند به نوک سیگار. دود از سوراخ های بینی اش بیرون زد. آتش خاموش نشده، کبریت را گرفت روی تاج سیگار و با دود سیگار، خاموشش کرد. مشدی سکینه، خندید و برگشت پشت به او، طرف پیش بام های خانه ها ایستاد و با یک دست روی پیشانی سایه بان کرد و یک دست به کمر، کج واره، ماند به نگاه کردن:
ـ زوّار بیامده انگار؟
قشقابل را از یکی از گالش ها خریده بود که داشت از میلک رد می شد. گالش مال دهات پشت کوه آن طرف بود. هر وقت می آمد یکی دو تا بز و گوسفند قربانی می کرد از طرف این و آن؛ جماعت اعتقاد داشتند و یادشان نمی رفت نذرشان را ادا کنند. درخت کهری کنار امامزاده هم هیچ وقت خشک نمی شد از نم خونی که از قربانی ها به تنه اش شتک می زد.
دود را کم کم داد بیرون. قشقابل داد نمی زد. ناله اش فقط آن قدر بود که تا جلوی در طویله برسد.
گالشی با گله ای گوسفند و بز آمده بود میلک. رمضانعلی گالش، او را می شناخت:
ـ حال و احوال کبلایی؟
ـ قبول حق مشدی.
ـ خدا نذورات شما ره هم قبول بکنه انشاءالله.
ـ نذری بداری این سفر هم.
ـ ها. مال زوّاری یه که خودشان نتانن این وقت سال بیان امامزاده دیدنی.
ـ اون طرفان، دست بینداختن فندق چینی؟
ـ دست بینداختن؟ یه جاهایی دست هم بشستن.
کبل رجب نگاه کرد به گله. توی گرمای مرداد ماه، هر هفت، هشت گوسفند یک جا سر توی سر هم برده و شده بودند تپه ای پشم. بزها هم جدا جدا سر داده بودند به نشخوار. این میان، بزی پیشانی سفید، خودنمایی می کرد.
ـ فروشی یه؟
ـ ناقابله. البت کدام؟
ـ اون قشقابل.
ـ قشقابل؟
ـ ها. چند؟
مکثی کرد و چیزی نگفت. کبل رجب، عصا زد میان گله. تپه پشم ها، تکانی خوردند و خاک بلند کردند و آن طرف تر باز تپه شدند. بزها هم جفت زدند و راه باز کردند. قشقابل در رفت.
ـ کار من نیس گالش جان!
رمضانعلی گالش دوید میان گله. قشقابل در میان گله، سم می کوبید، کنارش روی زمین، خاک بلند می شد و بزها را از نشخوار می انداخت. کلاه رمضانعلی افتاد. کبل رجب خندید.
ـ انگار قوت ازت رفته ها.
ـ انگاری، آهان.
قشقابل رفته بود روی سنگچین پایین درخت زلزالک امامزاده و مثل مجسمه ایستاده بود. تا برگشت به پشت نگاه کند، رمضانعلی گالش، پاچه اش را گرفت.
ـ فروشی نی البت، کبلایی.
ـ فروشی نی؟ اون وقت مریضی بداشتی اینقدر گرد و خاک بکردی؟
ـ بخواستم نفست گرم بمانه کبلایی. این نذریِ کبلایی قشنگه.
ـ کبلایی قشنگ؟
ـ ها. سلام هم برساند.
ـ بدانست که آیی میلک مگه؟
ـ ها. بدانست که این ره بداد برای نذر آقا.
نگاه کرد به گنبد سفید امامزاده اسماعیل.
کبل رجب رفت جلو و قشقابل را که هنوز دست رمضانعلی بود، گرفت. شاخش را کشید. قشقابل، نگاهش کرد. مع کشید. کبل رجب شنیده بود که رمضانعلی وقتی ببیند ریزه مالی از گله اش، خواهان پیدا کرده، بازی درمی آورد که نرخش را بالا بکشد.
ـ حالا، یه بز دیگه ره قربانی بکن.
ـ مگه شدنی یه کبلایی؟ شما جای بزرگتر مایی. نذرش رو چطوری ادا بکنم؟
ـ چه ربطی بداره. خون، خونه دیگه. قرمزی جاندار باید بریزه پای امامزاده. چه فرق بداره این قرمزی مال کدام یکی باشه.
ـ نیت چی؟ نیت کبلایی قشنگ چی اون وقت؟
ـ هیچی.
نی نی چشمان کبل رجب درخشید. رمضانعلی گالش نگاه کرد به سنگ قبرهایی که گله اش روی شان خوابیده بودند. با نوک کفش، زور زد خاری را که از یکی از قبرها بیرون آمده بود، بکند، نشد، له اش کرد:
ـ چند؟
رمضانعلی کلاه نمدی اش را کشید تا سر پیشانی اش و دوباره داد عقب و برگشت طرف سنگ سیاره پایین امامزاده و گفت:
ـ البت...
ـ قیمت یه قشقابل و یه کولی خوبه؟
بزغاله ای را نشان داد که کله می کوبید به شکم مادرش.
ـ اون وقت جای این، چی ره قربانی بکنم؟
کبل رجب می دانست دارد دندان گردی می کند، گفت:
ـ یه دانه بز یه وقت هم بگیر از میان شان. قیمتش هم پای من.
نیش رمضانعلی باز شد. کبل رجب نگاه کرد به سکین. سکین داشت به سگ گله نگاه می کرد که پایین قبرستان، توی جاده نشسته بود.
کبل رجب، شاخ قشقابل را گرفت و کشید طرف سربالایی میلک.
مشدی سکینه تا بز را دیده بود، خندیده بود. کبل رجب می دانست با این که بداخلاقی می کند، اما مثل او بزها را دوست دارد.
ـ قشقابله؟
ـ ها. حنا بذارم؟
ـ سفیدی پیشانی اش ره؟
ـ ها.
نه نگفت و بله هم. مشدی سکینه می دانست این وقت ها نباید تکان بخورد از جایش. همانطور سر پیش بام نشست و نگاه کرد به میلک:
ـ نگفت کی قربانی ها ره قربانی بکنه؟
ـ نه. ولی معلومه اما. غروب دم.
قشقابل همان وقتی اولین داد را کشیده بود که گله رمضانعلی گالش از اِسپی گیله رد شده و رفته بود طرف آبادی آن سوی کوه؛ کبل رجب از دور هم می توانست تشخیص بدهد بزی که جلوی گله می رفت بز چند وقت است؟ صدای زنگوله پیش کل پارچین تمام کوهستان را گرفته و برده بود توی زنگوله اش.
قشقابل همان وقتی اولین اشک را ریخته بود که کبل رجب، نتوانست از یاد ببرد که این قشقابل نذری کبلایی قشنگ بوده برای آقا. آخرین بار کبلایی قشنگ را وقتی که رفته بود دنبال بمانعلی، پسر قشنگ خانم، دیده بود. دیگر از پا افتاده است، با این حال توی چال برا سر نشسته بود و بمانعلی، سر گوسفندها را می کشید و می آورد و می داد به مادرش. کبلایی قشنگ هم پاهای گوسفند را می گرفت و طوری می چرخاندش که پیشانی قشنگ خانم می ماند و دم حیوان. کبلایی قشنگ، نرم فشارکی به نوک پستان ها می آورد.
قشقابل همان وقتی داد کشید و اشک ریخت که کبل رجب به مشدی سکینه گفت:
ـ ندانم چرا، اما احساسم اینه که دیگه نا ندارم برای بزآوری.
مشدی سکینه خندید گفت:
ـ هزارمین باره بشنوم. تو بزآوری نکنی؟ تویی و این طویله بز.
پسر کبلایی قشنگ را آورده بود میلک برای گالشی کردن. گفته بود:
ـ مثل پسر خودم بماند. اینسال باید برای خودم گالشی بکنه.
بمانعلی، دوستش داشت. یک چیزی می کشیدش طرف کبل رجب. مشدی سکینه البته می دانست.
کسی نبود نداند میان کبل رجب و کبلایی قشنگ چی گذشته. همه می دانستند وقتی کبل رجب، جوان و جاهل بوده، برای برگرداندن بزی که از گالشی خریده و بعد شبانه آمده و ازش دزدیده و برده بودند دهات کبلایی قشنگ، کبل رجب می رود دنبالش. بز را پیدا می کند و حتی از طویله ای هم که برده بودند بیرون می آورد اما گیر می افتد.
چوب می کشند و تا می خورد، کبل رجب را می زنند تا این که این کبلایی قشنگ می آید. چوب می گیرد طرف جماعت و می رود حمایت کشی از کبل رجب.
کبل رجب به کبلایی قشنگ میل نداشت، یا لااقل اینطور نشان داده بود اما غافل هم نبود دیگر کسی کبلایی قشنگ را نخواهد گرفت. این بود که وقتی هم چند سال بعد که همه هنوز فکر می کردند کبل رجب می رود سراغش و نرفت، قشنگ خانم شد زن پیرمردی که کبلایی، قدیم تاکنون ازش، بز خریده بود. کمتر کسی هم بود طعنه نزده باشد که شوهر کبلایی قشنگ، کمر نداشته که چنین پسر گردن کلفتی پس بیندازد؛ آن هم بز دوست!
سکینه هم می دانست اما زیاد محل نمی گذاشت به این حرف ها.
قشقابل زار می زد. کبل رجب از جلوی طویله بلند شد و آمد روی پیش بام نشست. جعبه سیگار اشنو را درآورد و دود داد طرف آسمان روبه رویش که امامزاده آنجا بود.