کتاب اتللو ویلیام شکسپیر نشر قطره

سالار وفایی

۱۴۰۴-۰۸-۰۷

4

نمایشنامه، ذکر شطرنج‌بازی یاگو برای زیر کشیدن اتللو است؛ در این بازی، ردریگو، کاسیو، امیلیا و دزدمونا تنها مهره‌های او هستند. یاگو از واقعیت کناره گرفته و با جهان نشانه‌ها سروکار دارد. از نگاه او، صداقت، عشق، وفاداری و دوستی نه ارزش‌های انسانی که تنها رسوم انسانی هستند؛ رسومی که فی‌نفسه ارزشی ندارند و می‌توان آن‌ها را برای نیل به هدفی شرورانه به کار گرفت. یاگو که دانسته است واقعیت آن‌چیزی نیست که نموده می‌شود، به هر رنگی که بخواهد درمی‌آید، بی‌آنکه خود را به احدی پاسخگو بداند. او با منطق ماکیاولیستی خود، با گزینش و پس و پیش کردن نشانه‌ها، اتللوی خودکم‌بین را می‌فریبد تا دستمال یادگاری و هواخواهی دزدمونا را از کاسیو، نشان خیانت بگیرد. یاگو نسبتی با زندگانی ندارد و تنها مشاهده‌گر آن است؛ مشاهده‌گر شعله‌های حسدی که جان ردریگو، امیلیا، دزدمونا، اتللو و در نهایت خود یاگو را می‌گیرد. او برای زنده ماندن دست‌وپا نمی‌زند؛ گویی نفس زندگانی را نیز سرابی می‌پندارد که تنها توهمی برخاسته از تشنگی است. از دیگر سو، اتللو سیاه‌پوستی است که هیچ‌گاه نمی‌تواند در جامعه‌ی ونیز ادغام شود. یاگو که از این زخم آگاه است، با نمک‌پاشی بر آن، حس خودکم‌بینی را در اتللو شعله‌ور می‌کند. نه این است که اتللو در وهله‌ی اول دزدمونا را خیانت‌کار بداند، بلکه خود را در حدواندازه‌ای نمی‌بیند که موضوع عشق بی‌غل‌وغش دختر وفادار ونیزی واقع گردد. تخم حسد، تنها در خاک خودکم‌بینی اتللو بود که می‌توانست رشد کند: «با آن‌که هرکس به هم‌جنس خودش میل می‌کند، چه‌طور شد که دزدمونا از چند نفر خواستگار که هم‌خاک، هم‌رنگ و هم‌طایفه‌ی خود او بودند دست کشید و شما را انتخاب کرد!» یاگو نیز هیچ‌گاه اتللو را «خودی» ندانست. او نمی‌توانست خود را زیردست «غریبه‌ای» بداند و سرنوشت خویش را در دستان سیاهی چون او واگذارد. «سه نفر از بزرگان شهر شخصاً پیش او رفته کرنش و خواهش کردند که مرا نایب خودش بکند. من ارزش خودم را می‌دانم. به‌مردانگی قسم، کم‌تر از این مرتبه شایسته‌ی من نیست.» دزدمونا نیز که در فرهنگ پدرسالار جامعه‌ی ونیز تربیت شده است، تنها در سایه‌ی پدر و یا شوهر است که می‌تواند خود را تعریف کند. یاگو با دوبه‌هم‌زنی به اتللو فهماند که دزدمونا از سایه‌ی شوهرش به در رفته، اراده‌ای مستقل یافته است. بدگمانی اتللو به دزدمونا از آن‌جا آغاز شد که زن را واجد توان سرپیچی از اوامر خود یافت؛ حالا دزدمونا نه یک فرمان‌بر صرف، که «دیگری» شده است، دیگری‌ای که اگر اراده کند می‌تواند او را ترک بگوید. از نگاه اتللو، زن یا فرمان می‌برد یا عاصی است؛ از همین رو، هنگامی‌که بر دامان دزدمونا لکه‌ای یافته شد، مستحق مرگ می‌گردد. اولین اثر شکسپیر بود که با دقت خواندم. فوق‌العاده بود!

شکسپیر تراژدی «اتللو» را در پنج پرده با موضوع اصلی حسادت با استفاده از اشعار بسیار نوشت. عبدالحسین نوشین نیز برای ترجمه بهتر شعرهای این اثر از اشعار نیما یوشیج بهره گرفته است.مرحوم نوشین نمایشنامه‌نویس، کارگردان تئاتر و شاهنامه‌پژوه مدرک دکتری ادبیات از دانشگاه مسکو داشت. او از مصححان شاهنامه مشهور به «شاهنامه چاپ مسکو» بود.اگرچه این کتاب توسط مترجمانی چون م. آ. به‌آذین، رضا دادویی، ابوالقاسم خان‌ناصرالملک، محمود مشرف‌آزادتهرانی و علاالدین پازارگادی، نیز منتشر شده است اما با استفاده از تجربه ی استاد نوشین خواندن این نمایشنامه ی زیبا خالی از لطف نیست.

من همیشه به کارهای ویلیام شکسپیر علاقه دارم واقعا گیرا و زیباست در حین اینکه یک نمایشنامه روان هست جملات مهم و اموزنده ای اشاره میکنه

عالی بود من عاشق نمایشنامه های شکسپیرم و اتللو واقعا یکی از بهتریناست

تحسین‌برانگیز در به تصویر کشیدن باورپذیر حالات درونی اشخاص داستان

نمایشنامه ی خیلی زیباییه بچه ها

شکسپیر هميشه بینظیره

شاهکار شکسپیر.

بی نظیر

نابغه