کتاب کلمه ششم نشر موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

آزادی‌ رهایی‌ از دیگران‌ و رهایی‌ از نفْس‌ است. اگر آزادی‌ را این‌گونه‌ تفسیر کنیم، دیگر معتقد به‌ حد و مرز برای‌ آزادی‌ نخواهیم‌ بود. آزادی‌ای که‌ با آزادی‌ دیگران‌ تزاحم داشته‌ باشد، در حقیقت، بندگی‌ِ نفْس‌ِ خویشتن‌ و شهوت‌طلبی‌ است. آزادی‌ حقیقی دقیقاً‌ رهایی‌ از عوامل‌ فشار خارجی‌ و عوامل‌ فشار داخلی‌ است. و به‌ تعبیر امام‌ علی‌(ع)‌: «مَن‌ تَرَکَ‌ الشَّهَواتِ‌ کانَ ‌حُرّ‌اً.» (آزاده کسی است که شهوت را ترک کند.) اگر بخواهیم‌ آزادی‌ را تعریف‌ کنیم‌ باید بگوییم‌ که‌ آزادی‌ رهایی‌ از دیگران‌ و رهایی‌ از نفْس‌ است. اگر آزادی‌ را این‌گونه‌ تفسیر کنیم، دیگر معتقد به‌ حد و مرز برای‌ آزادی‌ نخواهیم‌ بود.