کتاب وقتی ما مردگان سر برداریم نشر بیدگل

آخرین نمایشنامۀ ایبسن، وقتی ما مُردگان سر برداریم، در انگلستان بیشتر از همۀ کارهای پختۀ او ناشناخته مانده است. در لندن فقط سه بار به صورت حرفه‌ای بر صحنه آمده است: در سال‌های ۱۹۰۳، ۱۹۳۸، ۱۹۷۸ و هر سه بار هم ناموفق. ویلیام آرچر معنی این اثر را نفهمید و آن را دال بر کهولت نویسنده دانست. چارلز ادوارد مونتَگِیو نیز نمایشنامه را گیج‌کننده خواند: «به طور کلی تأثیر نمایشنامه بر ما همانند تأثیر ماشینی بزرگ و پیچیده بود که در اتاقی تاریک به کار افتاده باشد. در اینجا و آنجای ماشین خیره می‌شدیم و چرخ‌دنده‌ای را می‌دیدیم که با قصدی واضح می‌چرخید، یا تسمه‌ای را می‌دیدیم که ظاهراً گویای حرکتی منسجم در کل دستگاه بود، اما لحظه‌ای بعد ماشین حرکاتی گنگ و سردرگم پیدا می‌کرد، و حتی آن سرنخ جزئی نیز گم می‌شد». وی می‌افزاید: «اما، به احتمال خیلی زیاد، وقتی ما نادانان سر برداریم، متوجه خواهیم شد که این نمایشنامۀ عجیب و غریب و نامتجانس، کاری بزرگ و حتی روان است».