کتاب استنفورد 32 ... ژاک لکان نشر گروه انتشاراتی ققنوس

کتاب «ژاک لکان» از آثار «آدریان جانستون» است که براساس زندگی و اندیشه‌ی ژاک لکان، فیلسوف فرانسوی، نوشته شده است. جانستون این کتاب را با گردآوری و تدوین مطالب دانشنامه‌ی استنفورد نوشته است. در این کتاب در کنار معرفی شخصیت لکان، آثار و اندیشه‌ی این فیلسوف بزرگ هم بررسی می‌شود. کتاب ژاک لکان با ترجمه «هیمن برین» در سال 94 در انتشارات ققنوس منتشر شده است.

درباره کتاب ژاک لکان

ژاک لکان معروف به «فروید فرانسوی» یکی از شخصیت‌های بسیار مهم در تاریخ روانکاوی است. اندیشه و آثار لکان برای علاقه‌مندان به ابعاد فلسفیِ اندیشه‌ی فروید بسیار ارزشمند است. طی پنجاه و چند سال اخیر ایده‌های لکانی، در مواجهه با مسائل گوناگون روانکاوانه، مخصوصا در حلقه‌های فلسفه‌ی قاره‌ای، مورد توجه قرار گرفته‌اند.

کتاب ژاک لکان براساس مقالات دانش‌نامه‌ی فلسفه‌ی استنفورد نوشته شده است. این دانش‌نامه‌، حاصل طرحی است که در سال 1995 در دانشگاه استنفورد آغاز شده و همچنان ادامه دارد. متن کامل تمام مقالات این دانش‌نامه در اینترنت به صورت رایگان و به آسانی در دسترس خوانندگان قرار گرفته است. در این دانش‌نامه‌ی آنلاین، مطالب متنوعی درباره‌ی موضوعات مختلف وجود دارد، که برخی از آن‌ها بسیار طولانی و جامع هستند. دانشنامه‌ی فلسفه استنفورد پیوندی فراگیر میان فضای دانشگاهی و عرصه‌ی عمومی برقرار کرده است. این پایگاه اینترنتی توانسته مرجع موثق و قابل اعتمادی برای محققان، دانشجویان و علاقه‌مندان باشد. انتشار تدریجی این دانشنامه به زبان فارسی و فراهم کردن تمام مطالب آن به زبان فارسی، کاری عظیم و دشوار است. به همین دلیل مدخل‌های این دانش‌نامه جداگانه انتخاب و ترجمه می‌شوند.

مروری بر فصل‌های کتاب ژاک لکان

فصل اول، مرور تاریخی: این فصل زندگی خصوصی و علمی لکان را از دوران دانشجویی تا پایان عمرش بیان می‌کند.

فصل دوم، مفاهیم بنیادین: فصل دوم شامل تعاریفی جامع از اندیشه‌های لکان است. نظریه‌ی ساحت‌ها؛ امر تخیلی؛ امر نمادین؛ امر واقع؛ مرحله‌ی آینگی، اگو و سوژه؛ دیگربودگی، عقده اودیپ و جنسیت‌یابی؛ اقتصاد لیبیدویی؛ نیاز، خواسته و میل؛ فانتزی و ابژه، از مباحث این بخش هستند.

در بخشی از کتاب ژاک لکان می‌خوانیم

لکان با تمرکز بیشتر بر مرحله آینگی و با اتکا به داده‌های تجربی اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، ادعا می‌کند که کودکان خردسال، بین سنین شش تا هجده ماهگی به سرعت این توانایی را می‌یابند که تصویر خود را در سطوح صیقلی شناسایی کنند. نوزادان در این هنگام فاقد اغلب توانایی‌های فیزیکی و ذهنی بزرگسالان هستند. فروید پیش از لکان تأکید می‌کند که چگونه نوعی درماندگی متعلق به دوره پیشابالیدگی که به نحو زیستی تحمیل می‌شود، به طور طبیعی انسان را در جهت غلبه تربیت اجتماعی بر طبیعت مادی قرار می‌دهد؛ آن هم به علت مدت زمان طولانی وابستگی کامل شخص به دیگران برای برطرف کردن احتیاجات حیاتی سرنوشت‌ساز خویش. لکان به تبع فروید این درماندگی را که نوزادان به موجب تولد دچار آن می‌شوند شرح می‌دهد و ابعاد کالبدشناختی، تَنکَردشناختی، احساسی. انگیزشی این وضعیتِ طبیعی پیشابالیدگی پس از تولد را با جزئیات توضیح می‌دهد.

این مرحله ابتدایی «ناتوانی حرکتی و وابستگی کودک شیرخواره، که توأم با درماندگی است، برای او مستلزم تجربه حلقه‌ای از عواطف منفی است: دلهره، رنج، سرخوردگی و احساساتی از این دست برای کودک خردسال که با این عواطف منفی برانگيخته شده، جزئی ضروری از دام مفتون‌کننده‌ای که تصویر فریبنده بدنش می افکند، وعده این تصویر است مبنی بر این که او می‌تواند بر درماندگی خود فائق آید و بدل به کلی یکپارچه و گردآمده شود؛ بدل به تمامیتی یکپارچه و هماهنگ مانند دیگرانِ بزرگ‌تر و بالیده‌تری که او در اطراف خود می‌بیند.