کتاب از دموکراسی تا مردم‌سالاری دینی
نگرشی بر فلسفه سیاسی شریعتی و زمانه او

انقلاب اسلامی ایران در نوع خود یکی از برجسته‌ترین انقلاب‌هایی است که در سراسر جهان رخ داده است. این انقلاب که بر اساس اسلام و شریعت شیعه شکل گرفته است، تلاش کرده تفکر شیعه را درحکومت‌داری پیاده سازی کند و در سایه‌ی این تفکر زندگی بهتری برای مسلمانان و معتقدان به شریعت بسازد. انقلاب اسلامی نظریه پردازان برجسته‌ای هم دارد. اندیشمندانی که تلاش کرده‌اند مبانی اسلام را در زمانه‌ی امروز پیاده سازی کنند. یکی از نظریه‌پردازان برجسته‌ دکتر علی شریعتی است که طی سال‌های فعالیتش تلاش‌های بسیاری برای تبیین حكومت از نگاه اسلام انجام داده است. صادق زیباکلام استاد دانشگاه تهران و نویسنده‌ی ایرانی کتاب از دموکراسی تا مردم سالاری دینی را با نگاهی تحلیلی به اندیشه‌های دکتر علی شریعتی نوشته است.

درباره دکتر علی شریعتی؛ نظریه پرداز شیعه

دکتر علی شریعتی مزینانی، نویسنده، جامعه‌شناس، پژوهشگر و از نظریه پردازان انقلاب اسلامی ایران است. او آذر ماه سال 1312 در کاهک، روستایی از توابع مزینان به دنیا آمد. او تحصیلات مقدماتیش را در مشهد گذراند و سپس وارد دانشسرای مقدماتی شد و پس از آن در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه مشهد درس خواند. او در همین دوران فعالیت‌های ادبی‌اش را آغاز کرد و کتاب‌های مختلفی را ترجمه کرد. دکتر شریعتی پس از پایان تحصیلات کارشناسی در دانشگاه مشهد، بورسیه شد و برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت. او تحصیلش را در دانشگاه سوربن ادامه داد  و موفق به اخذ درجه‌ی دکترا شد.

دکتر شریعتی آثار برجسته‌ای در کارنامه دارد  که از میان آن‌ها می‌توان به «انسان، اسلام و مکتب‌های مغرب زمین»، «ریشه‌های اقتصادی رنسانس»، «تشیع علوی و تشیع صفوی»، «آیین زرتشت»، «حسین وارث آدم» و «علی(ع)» اشاره کرد که در فیدیبو در دسترسند.

دکتر علی شریعتی 29 خرداد 56 در انگلستان در گذشت. بسیاری علت مرگ او را سکته‌ی قلبی می‌دانند اما تعدادی از طرفداران ایشان  ساواک را در مرگ دکتر شریعتی دخیل می‌دانند.

درباره کتاب از دموکراسی تا مردم سالاری دینی؛ نگرشی بر فلسفه سیاسی شریعتی و زمانه‌ی او

کتاب از دموکراسی تا مردم‌سالاری دینی با پیش‌گفتاری آغاز شده که نویسنده در آن درباره‌ی ترکیب‌بندی محتوای کتاب اطلاعاتی به مخاطب کرده ارائه کرده است و سپس در بخش اول کتاب انگیزه‌ی خود از نگارش از دموکراسی تا مردم سالاری دینی اشاره کرده است.

 براساس گفته‌های زیباکلام، متن اولیه‌ی این کتاب مقاله‌ای بود که او برای کنگره‌ی گرامی‌داشت دکتر علی شریعتی که سال 80 در دانشگاه مشهد برگزار شد، نوشت. اما این مقاله مناقشات زیادی را در این جلسه برانگیخت. زیباکلام در این باره گفته است: «حرف اساسی من در آن سخنرانی‌ام آن بود که مرحوم شریعیت به دموکراسی اعتقادی نداشته. نمی‌دانم چرا این حرف آنقدر ثقیل و مناقشه‌برانگیز از آب درآمد. شاید در فضای بعد از دوم خرداد و جامعه مدنی، آن سخن مثل خروس بی‌محل بود و به مذاق کمتر کسی خوش آمد. مستمعین که عمدتا شامل دانشجویان و نسل جوان می‌شدند، هم دل در گرو عشق شریعتی داشتند و هم دل‌باخته جامعه مدنی و مردم سالاری، خاتمی و دوم خرداد بودند. دلشان می‌خواست جوری می‌شد که مثل فیلم‌ها و داستان‌های خوش فرجام، عاشق و معشوق، دو دلداده در پایان به هم رسیده و داستان با خوبی و خوشی به انتها می‌رسید.»

بخش بندی کتاب از دموکراسی تا مردم سالاری دینی

کتاب از دموکراسی تا مردم‌سالاری دینی از سه بخش تشکیل شده است: 

1- «دموکراسی چیست؟»، در این بخش  مفهوم دموکراسی و دموکراسی از دیدگاه دکتر شریعتی بررسی شده است. همچنین صادق زيباکلام تفاوت میان مردم‌ سالاری دینی و دموکراسی را در این بخش شرح داده است.

2- «فلسفه سیاسی شریعتی و زمانه‌ی او»، بخش دوم کتاب جایی است که صادق زیباکلام در آن اصل مطالبش را بیان کرده است. در این بخش زيباكلام نظام حکومتی اسلامی را از دیدگاه شریعتی تشریح کرده است. او در این بخش همچنین بیان می‌کند که مقوله‌ی حکومت از دیدگاه شریعتی در واقع محصول فکری دوم خرداد است.

3- «شریعتی و پدیده غرب‌ستیزی حاکم بر جریان روشنفکری ایران»، در این بخش زیباکلام ابتدا مقدماتی درباره‌ی  آشنایی ایران و غرب سخن گفته است و نوع برهمکنش ما و غرب وتبعات آن را به اختصار بررسی کرده است. بحث دیگری که زیباکلام در این بخش از کتاب به آن پرداخته است، واکنش جامعه‌ی روشنفکری ایران از غرب و نوع عکس‌العمل‌های آن‌هاست. ضمنا او به غرب ستیزی که سوی دیگر این ماجرا بود هم پرداخته و دلایل موفقیت این جریان را نیز برشمرده است. در پایان نیز دیدگاه‌های دکتر شریعتی در این زمینه‌ها بیان و بررسی شده است.

درباره صادق زیباکلام؛ اصلاح طلب پرهیاهو

صادق زیباکلام متولد 22 خرداد 1327 در تهران است. زیبا کلام پس از پایان دوره‌ی متوسطه در دانشگاه تهران پذیرفته شد اما خانواده‌اش به دلیل شرایط سیاسی ملتهب ایران با تحصیل او در داخل کشور مخالفت کردند و زیبا کلام برای تحصیل راهی اتریش شد، هرچند آنجا هم تحصیلاتش را به پایان نرساند و در نهایت سال ۱۳۴۶ راهی انگلستان شد. او در انگلستان در رشته‌ی مهندسی شیمی درس خواند و تا مقطع دکترا پیش رفت . اما در این دوران و طی سفری به ایران، ساواک او را به جرم اقدام علیه حکومت دستگیر کرد و  زیباکلام دوسال را در زندان گذراند. پس از آزادی نیز  ساواک و دولت وقت مانع بازگشت او به انگلیس و پایان تحصیلش شدند. در نهایت صادق زیباکلام سال ۶۳ به انگلستان بازگشت اما تغییر رشته داد و دکترای علوم سیاسی را از دانشگاه برادفورد دریافت کرد. تز دکترای صادق زیباکلام «انقلاب اسلامی ایران و فلسفه سیاست غرب» بود.

زیباکلام استاد تمام دانشگاه تهران است و از شناخته شده‌ترین چهره‌های دانشگاهی ایران است که در جناح اصلاح‌طلب فعالیت می‌کند و عقاید جنجالی‌اش همواره مناقشات سیاسی زیادی را به بار آورده است.

مسائلی چون نظرات او درباره کودتای ۲۸ مرداد، دکتر مصدق ، آمریکا ستیزی، سیاست خارجی و ... مسائلی اند که همواره زیبا کلام را در معرض انتقاد تند رسانه های اصول گرا قرار داده آمد. البته زیباکلام درباره‌ی اتهاماتی که همواره از طرف این رسانه‌ها متوجه او بوده گفته است :«استیوجابز هم اگر در ایران بود از اتهامات شما می مرد نه از سرطان.»

آثار صادق زیبا کلام؛ تحلیل‌هایی بر تاریخ معاصر

صادق زیباکلام آثار قابل توجه زیادی دارد که در محافل سیاسی و حتی روشنفکری کشور، توجه زیادی به آن‌ها نشان داده شده است و نقدها و نظرات مختلفی را نیز برانگیخته‌اند. کتاب‌های «غرب چگونه غرب شد» و «ما چگونه ما شدیم»  دو اثر از صادق زیبا‌کلام هستند که در آن‌ها عواملی که موجب وضعیت فعلی جامعه‌ی ما و جوامع غربی شده‌اند، بررسی و تحلیل شده است. البته بعضی منتقدان معتقدند این کتاب‌ها جانب‌دارانه نوشته شده ‌اند و اندکی بر ضعف‌هایی غرب و به خصوص آمریکا سرپوش گذاشته شده است.

«هاشمی بدون روتوش»عنوان کتاب قابل توجه دیگری از صادق زیباکلام است که نتیجه‌ی پنج ساعت  گفت‌وگوی او با آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، رییس جمهور و رئیس سابق مجلس تشخیص مصلحت نظام ایران است.

زیباکلام آثار قابل توجه بسیار زیادی دارد که  از میان آن‌ها، کتاب‌های «غرب چگونه غرب شد»، «ما چگونه ما شدیم»، «سنت و مدرنیته»، «جامعه شناسی به زبان ساده»، «هاشمی بدون روتوش»، «مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی»، «هاشمی رفسنجانی و دوم خرداد»، «یادداشت‌های انقلاب»، «وداع با دوم خرداد»، «ایران در عصر نادر»، «دکتر محمد ملکی؛ استادی برای همه فصول» و چند کتاب دیگر که مطالعه و دانلود همه‌ی این آثار در فیدیبو در دسترس است.

همچنین خرید و دانلود کتاب پی دی اف(pdf) کتاب از دموکراسی تا مردم سالاری دینی نوشته صادق زیباکلام که انتشارات روزنه آن را روانه‌ی بازار کتاب ایران کرده است، در همین صفحه ممکن است.

در بخشی از کتاب از دموکراسی تا مردم‌سالاری دینی می‌خوانیم

قبل از پرداختن به این بحث که «دموکراسی چیست»، می‌بایستی در ابتدا اشاره‌ای به وضعیتی که اندیشه دموکراسی و تعریفی که از دموکراسی در جامعه ما می‌شود بنماییم. در شرایط امروزی جامعه ما، از جانب برخی از جریانات سیاسی و فکری تعارض و ضدیت آشکاری نسبت به دموکراسی وجود دارد. برخی از مخالفین دموکراسی وابسته به نهادهای قدرت و حکومت هستند اما شمار دیگری نیز چندان وابستگی به قدرت نداشته و تعارض‌شان با دموکراسی بیشتر برگرفته از نگاه فکری و ایدئولوژیک آنان می‌باشد. رواج اصطلاح مردم سالاری یا مردم سالاری دینی ظرف یکی دوسال اخیر در حقیقت بخشی از تلاش‌هایی است که در جهت رویارویی با اندیشه دموکراسی صورت می‌گیرد.

چندین دلیل برای ناخشنودی مخالفین دموکراسی می‌توان سراغ گرفت. یک دلیل آن است که بسیاری دموکراسی را یک پدیده غربی می‌دانند و چون اساسا با غرب مخالفند بنابراین با دموکراسی هم به اعتبار آنکه غربی می‌باشد سر ناسازگاری دارند. دلیل دیگر باز می‌گردد به اعتقادات دینی. برای برخی دموکراسی مغایر با حکومت یا حاکمیت دینی می‌باشد. حکومت دینی به هرحال یک قید و بندها و الزاماتی را با خود به همراه می‌آرود که در یک حکومت مبتنی بر دموکراسی این الزامات چندان جایگاهی ندارند.