کتاب نقدنامه هنر
شماره ۲ : نقد بینامتنی هنر

علی‌رغم مطالب و مباحث بسیاری که تاکنون دربارۀ نقد و روش مطرح گردیده، این موضوع اما همچنان به‌عنوان یکی از مسائل چالش‌برانگیز و مناقشه‌زا در عرصۀ تحقیق و پژوهش به‌ویژه در حوزه‌های ادبی و هنر باقی مانده است. گذر زمان نیز نه فقط از تردیدها و پیچیدگی‌های این مبحث نکاسته که بر دامنه و میزان آن افزوده است. در این میان بعضی نقد و روش را از ارکان مهم تحقیقات نظام‌ند و دانشگاهی به‌شمار می‌آورند، در حالی‌که در نظر برخی دیگر روش محدودیتی بیش نیست. گروهی نیز آن را متعلق به دورۀ مدرن و ساختارگرایانه می‌دانند و معتقدند که دورۀ آن سپری گردیده و سرآمده است. به‌طورکلی در این زمینه می‌توان سه دیدگاه متفاوت: روش‌زدگی، روش‌گرایی و روش‌ستیزی را از هم متمایز کرد. سه دیدگاهی که بازنمود آن در پژوهش‌ها و به‌ویژه رساله‌های تحصیلات تکمیلی به وضوح دیده می‌شود. زیرا گاه یکی چنان به روش توجه کرده است که گویی فراموش می‌شود که روش عنصری در کنار سایر عناصر مطالعات است تا با هم و در ترکیب با یکدیگر بتوانند هدف و انتظار تحقیق را برآورند. در مقابل در تحقیقی دیگر روش چنان مورد بی‌توجهی و چشم‌پوشی قرار گرفته که گویا مخل هدف پژوهش است. عده‌ای دیگر با پرهیز از افراط و تفریط، طریق اعتدال پیش گرفته‌اند. در نظر اینان روش عنصری لازم و ضروری است. مخالفان روش یا روش‌ستیزان کسانی هستند که آشنایی چندانی با روش و مبانی روش‌شناسی ندارند یا از نظریه‌هایی پیروی می‌کنند که مخالف روش یا ضد آن‌اند.