کتاب حافظ نشر انتشارات ناهید

ادبیات کهن ایران شاعرانی دارد که آثارشان در طول قرن‌ها نه تنها فراموش نشده و به حاشیه نرفته است بلکه همچنان تازه و دل‌نشین است. یکی از بزرگ‌ترین غزل‌سرایان ایران حافظ است که کتاب شعرش را شاید در هر خانه‌ای در ایران بتوان یافت و فال حافظ جزئی جدانشدنی از فرهنگ ایرانیان است. از سوی دیگر حافظ و اندیشه‌هایش از پیچیدگی‌های زیادی برخوردارند و حافظ پژوهی یکی از زمینه‌های مهم پژوهشی در ادبیات ایران است. نویسندگان و اندیشمندان زیادی تلاش کرده‌اند آثار حافظ را بازخوانی و تصحیح کنند و عمق اندیشه‌های این غزل‌سرای بی‌نظیر را دریابند. بهاءالدین خرمشاهی یکی از برجسته‌ترین نویسندگان و ویراستاران معاصر ایران نیز زمان بسیاری را به تحقیق و بررسی درباره‌ی حافظ و آثار و اندیشه‌هایش اختصاص داده است.

 کتاب حافظ اثر بهاءالدین خرمشاهی یکی از بهترین نمونه‌های حافظ پژوهی است که در آن خرمشاهی تلاش کرده است حافظ را به مخاطبش بهتر بشانساند و حلاوت آثار او را برای خواننده‌ی علاقه‌مند بیشتر کند.

درباره حافظ شیرازی

خواجه شمس الدین محمد بن بهاالدین محمد حافظ شیرازی، شاعر نامدار قرن هشتم ایران است. او که لسان الغیب نیز نامیده‌می‌شود مشهورترین شاعر ایرانی است. دیوان حافظ که پر از غزلیات کم نظیر اوست تاریخ ادبیات ایران را معطر کرده است. این شاعر بلندآوازه‌ی ایرانی که اشعارش در شرق و غرب خوانده می‌شود سال 727 هجری قمری در شیراز به دنیا آمد.

او در دوران نوجوانی نانوا بوده است و تحصیلاتش نیز تحصیلات مکتبی بود. مشهور است که او چهل سال به تحصیل دانش و نیز حفظ قرآن به قرائت‌های گوناگون مشغول بوده است. لقب حافظ نیز به این جهت که تمام قرآن مجید را از حفظ می‌دانست به او داده شده است.

سبک غزلیات حافظ سبک عراقی است و بسیاری او را تحت تاثیر خواجوی کرمانی شاعر بلندآوازه‌ی ایرانی می‌دانند. او سال 792 هجر قمری در شهر زادگاهش در گذشت.

دیوان حافظ، جزئی جدانشدنی از زندگی ایرانی

دیوان حافظ مشهوترین کتاب ادبیات ایران است. هرکسی که در ایران کتاب در خانه‌اش دارد، احتمالا یک جلد حافظ هم دارد. کم‌تر ایرانی ای تاکنون حافظ باز نکرده و تلاش نکرده است مطلع آن را بخواند.

از این کتاب چندین نسخه‌ی خطی وجود دارد. پادشاهان و بزرگان زیادی در طول تاریخ سعی کرده‌اند از دیوان حافظ  نگهداری کنند یا نسخه‌ی منحصر به فرد خود را داشته باشند. حافظ‌هایی که روی کاغذهای نفیس خطاطی شده‌اند یا جلدهای چرمی نفیس دارند و بسیاری از آن‌ها بسیار قیمتی‌اند. از مشهورترین این نسخه‌ها می‌توان به نسخه‌ی متعلق به قرن هشتم که در کتابخانه‌ی بادلیان دانشگاه آکسفورد قرار دارد و علاء مرندی آن را کتابت کرده است و نسخه‌ی ایاصوفیه که حسن بن نصرالله کتابت کرده و در کتابخانه‌ی سلیمانیه ‌ی استانبول قرار دارد اشاره کرد. مشهور است اولین نسخه‌ی چاپی دیوان حافظ متعلق به حدود سال 1200 هجری قمری در کلکلته‌ی هندوستان است.

دیوان حافظ بارها تصحیح شده است. معتبرترین نسخه‌های امروزی حافظ تصحیح علامه قزوینی و تصحیح دکتر غنی هستند.

درباره کتاب حافظ، اثری ماندگار در حافظ شناسی

کتاب حافظ یکی از چندین کتاب بهاءالدین خرمشاهی درباره‌ی حافظ شیرازی است. ویرایش جدید این کتاب سال 87 منتشر شده است.

بهاءالدین خرمشاهی کتاب خود را با پیشگفتاری آغاز کرده است که در آن به طور خلاصه فصل‌های کتاب را معرفی کرده و سپس کتابش را در 10 فصل نوشته است. عناوین فصل‌های کتاب حافظ عبارتند از:

1 – زمانه حافظ، در این فصل خرمشاهی تلاش کرده است عصر حافظ و فرمانروایی‌ای که او در آن می‌زیسته است را توصیف کند و مختصات تاریخی زندگی او را مشخص کند.

2 – زمینه فرهنگی حافظ، نویسنده در این فصل تلاش کرده تصویر حیات فرهنگی حافظ را رسم کند، او از شیراز سخن گفته و در ادامه از تخصص‌های حافظ، یعنی علوم بلاغی و علوم قرآنی حرف زده است.

3 – اندیشه سیاسی و سلوک فردی و اجتماعی حافظ، این فصل یکی از مفصل‌ترین فصل‌های کتاب است که درباره‌ی رندی و هوشمندی حافظ است. خرمشاهی در این باره گفته است: «...معنای اجتماعی و سسیاسی رندی حافظ و فرصت شناسی هوشمندانه‌ی او را نشان داده‌‌ام که ظاهرا در خدمت شاه و وزیر بود و باطنا شاه و وزیر را در هنر خدمت خود گرفته بود.»

4 – سبک حافظ، این فصل در دو زیر فصل نوشته شده است: معنی در شعر حافظ و ساخت و صورت غزل حافظ؛ در این بخش نویسنده شعر حافظ را از نظر محتوا با دیگران مقایسه کرده است و در ادامه از نظم خاص شعر حافظ که به ابیات غزل هویت معنایی بخشیده، سخن گفته است.

5 –اندیشه‌های فلسفی و کلامی حافظ، در این بخش نویسنده اندیشه‌های فلسفی حافظ را باز کرده و درباره‌ی شباهت‌های آن با فیلسوفان بزرگ تاریخ و فلاسفه‌ی امروز سخن گفته است و در ادامه نیز اندیشه‌های کلامی او را بیان کرده است.

6 – اندیشه‌های دینی و اعتقادی حافظ، در این بخش نویسنده به صورت جداگانه به مباحثی مانند توحید، نبوت و معاد در نگاه حافظ پرداخته است و به این سوال پاسخ می‌دهد که :«چرا حافظ به جای تعصب تساهل دارد؟» همچنین نویسنده شواهدی مبنی بر سنی بودن یا شیعه بودن شاعر را بررسی کرده است.

7 – اندیشه عرفانی حافظ، در این بخش تفسیر اندیشه‌های عرفانی حافظ مدنظر استو نویسنده از این حرف می‌زند که دلایل انتقاد حافظ از خانقاه و صوفی و پناه بردن او از تصوف به عرفان چه بوده است.

 8- دوپیام و دستاورد بزرگ حافظ : عشق و رندی. نویسنده در این بخش برداشت‌ها و تفاسیر سایر  حافظ پژوهان درباره‌ی عشق و رندی در شعر حافظ، را آورده است و این مسئله که آیا «رند حافظ همان حافظ رند است» را بررسی کرده است.

9 – از حافظ چه می‌توان آموخت؟ بهاءالدین خرمشاهی در این باره گفته است: «توضیح داده شده است که از هنر و هنرمندان، در درجه اول باید انتظار هنر و بخشیدن حظ هنری و آفرینش زیبایی داشت، تا معلومات و تعلیمات.» او در پایان فصل از «راز تازگی جاودانه حافظ» صحبت کرده است.

10- برای مطالعه بیشتر: حافظ در جهان ادب و ادب جهان، با نظری به کتاب‌شناسی و رجال شناسی. این بخش از کتاب به معرفی آثار بسیار مهمی که درباره‌ی حافظ نوشته شده و یا تصحیح‌های مختلف دیوان او اختصاص یافته است. نویسنده درباره‎‌ی ترجمه‌ی اشعار حافظ به دیگر زبان‌ها نیز صحبت کرده است.

درباره بها‌‌ء‌الدین خرمشاهی

بها‌ءالدین خرمشاهی، نوسنده، مترجم، روزنامه‌گار، طنزپرداز، شاعر و حافظ پژوه ایرانی است. او سال ۱۳۲۴ در قزوین به دنیا آمد و همان‌جا بزرگ شد.

خرمشاهی چندسالی را به تحصیل در رشته‌ی پزشکی گذراند اما انصراف داد و ادبیات فارسی را برگزید. او شاگرد افرادی چون «ذبیح الله صفا»، «سید جعفر شهیدی» و «صادق گوهرین» بوده است.

 بهاءالدین خرمشاهی، قرآن شناس وحافظ پژوه بسیار توانمندی است و آثار و مقالات زیادی در این زمینه‌ها در کارنامه دارد. خرمشاهی همچنین آثار مختلفی از تاریخ و فلسفه و ادبیات تا دین پژوهی را ترجمه کرده است.

آثار بهاءالدین خرمشاهی

بخشی از آثار بهاءالدین خرمشاهی به قرآن پژوهی اختصاص دارد، ایشان مقالات زیادی درباره‌ی قرآن نوشته است و نقدهای زیادی درباره‎ی ترجمه‌های موجود قرآن به زبان فارسی دارد. بهاءالدین خرمشاهی خودش نیز قرآن را به فارسی ترجمه کرده است و ترجمه‌ای روان، زیبا و بسیار دقیق از کتاب مقدس مسلمانان پدید آورده است.

خرمشاهی درباره‌ی حافظ نیز 12 کتاب نوشته است که مشهورترین آن‌ها «حافظ نامه» است. خرمشاهی در حافظ نامه بسیاری از الفاظ و مفاهیم شعرهای حافظ را شرح داده و بخش زیادی از ابیات مشکل دیوان حافظ را تفسیر کرده است.

از میان آثار بهاءالدین خرمشاهی کتاب‌های «قرآن شناخت، مباحثی در فرهنگ و فرهنگ آفرینی قرآن»، «کژتابی‌های ذهن و زبان، طنزی تازه»، «ترجمه کاوی»، «چشم‌ها را باید شست...»، «رستگاری نزدیک»،‌ «از این دو راهه منزل»، «حافظ حافظه‌ی ماست»، مجموعه شعر «زنده میزی» و کتاب «طنز و تراژدی» در فیدیبو در دسترسند.

دانلود کتاب حافظ اثر بهاءالدین خرمشاهی که انتشارات ناهید آن را منتشر کرده است درهمین صفحه ممکن است.

در بخشی از کتاب حافظ می‌خوانیم

عشق : ستون عرفان و ادب جهان، عشق است. عشق بزرگ‌ترین و بلکه تنها مقاله] =/ قول اعتقاد[ عرفای اسلام- و چنان که اشاره شد- همه مکاتب و مذاهب عرفانی است. وحدت وجود یک نظریه عقلی- فلسفی صرف نیست، بلکه با عطفه عاشقانه هم آمیخته است. یکه سخن همه عرفا، و نیز اغلب شعرا، عشق است، پس غریب نیست اگر مهمترین پیام دیوان حافظ، در جنب رندی عشق باشد.

و چنان که شواهدش نقل شد حافظ به این «فضایل» و «مجموعه مراد» علاقه و اعتقادی یگانه و یکسان دارد. در جای دیگر نوشته‌ام:‌ «عشق در ادبیات منظوم فارسی دو جلوه بزرگ دارد. نخست عشق انسانی که از مثنوی‌های رودکی وعنصری نشئت گرفته، در مثنویهای نظامی به اوج رسیده و عاشقان و معشوقان بزرگ چون خسرو و شیرین و فرهاد، یوسف و زلیخا، لیلی و مجنون، اورنگ و گلچهر و نظایر آنها پرورده، یا حدیث آنان را به مبالغه شاعرانه بیان کرده و با غزل بهترین و موجزترین قالب بیانش ر ایافته است که اوج مطلقش غزل سعدی و حافظ است. جلوه بزرگ دوم عشق، عشق الهی یا عرفانی است که ابتدا در مثنویهای سنایی و عطار درخشیده و اوجش را در مثنوی و غزلیات مولانا طی کرده است. بهره عرفانی غزل عاشقانه سعدی انداک است ولی بهره عارفانه غزل حافظ همانند و هم چند بهره عاشقانه آن است. بهره عارفانه غزل مولانا هم بیشتر است...»(مقاله «عشق» در حافظ نامه،۱۱۶۷۲/).

عشق، دوست داشتن و دلبستگی شدید و عمیق است. عشق انسانی یا جسمانی، علاقه حاد دوسویه یا یک سویه‌ای است که بین دو انسان از جنس مخالف پدید می‌آید و هدف آن کامیابی یا وصال است. یعنی رسیدن عاشق و معشوق و پیوند یافتن آنها چه تحت قرار و قراردادی که در شرع و عرف پسندیده است یعنی پیوند نکاح یا ازدواج، و چه بدون آن به صورت پنهانی یا آشکار، بسته به هنجارها و آداب و رفتارهای اجتماعی در هر جامعه.