کتاب دموکراسی یا دموقراضه نشر انتشارات کتاب نیستان

زمانی‌که «ماکیاولی» در رساله «شهریار» خود راهکارهای مفید و مناسب را برای برپایی یک حکومت پادشاهی مقتدر ارائه داد، فلسفه سیاسی را پایه‌گذاری کرد. نکته مهم در فلسفه‌ی سیاسی این است که به جای اینکه آینده‌ی خیالی و آرمانی را پیش روی مخاطب بگذارد واقعیت موجود را برای او نمایان می‌کند تا هشیار شود. از این دست کتاب‌های سیاسی بسیار منتشر شده است. گاهی اوقات که بیان مسئله به‌طور مستقیم، می‌تواند برای مخاطب عام سنگین باشد نویسندگان از زبان تمثیل کمک می‌گیرند. شاید مشهورترین آثار سیاسی با زبان تمثیلی که در دنیای خیالی رخ می‌دهند، کتاب‌های «قلعه حیوانات» و «1984» اثر «جرج اورول» باشند که در نقد انقلاب‌ها و حکومت‌های کمونیستی نوشته شده‌اند. کتاب دموکراسی یا دموقراضه به قلم سید مهدی شجاعی نیز با زبانی تمثیلی و خلق سرزمینی خیالی سعی در نقد مفهوم دموکراسی و به قهقرا رفتن آن در سال‌های اخیر دارد.

خلاصه‌ای از داستان دموکراسی یا دموقراضه

داستان کتاب در سرزمینی خیالی به نام غربستان اتفاق می‌افتد. جایی‌که پادشاهی به نام مَمُول پس از سال‌ها عیش و نوش و فرمانروایی بر مردم تصمیم می‌گیرد که حکومت خود را به پسرانش انتقال دهد، اما نه بر اساس سن، بلکه انتخاب را به عهده مردم می‌گذارد. قرار است که هرکدام از پسران او به مدت 2 سال بر غربستان حکومت کنند. در زمان حکومت مَمُول درست است که او مشغول عیش و نوش بود و خیلی کاری به مردم نداشت اما مردم از نحوه حکومت او رضایت داشتند. مَمُول پس از وصیتش خیلی زود می‌میرد. این‌بار به جای اینکه بر سر جانشینی درگیری و خونریزی رخ دهد مردم رای گیری می‌کنند و یکی از 25 پسر او را برای حکمرانی خود انتخاب می‌کنند. البته یکی از فرزندان او به دلیل اینکه ناقص‌الخلقه و منگل است خود به خود از انتخابات حذف می‌شود و رای‌گیری بین 24 برادر دیگر انجام می‌شود. یکی از برادران برای پادشاهی برگزیده می‌شود. اما مردم خیلی زود می‌فهمند که در انتخاب خود اشتباه کردند. هیچ‌یک از برادران نمی‌تواند جکومت دو ساله خود را به اتمام برساند به دلیل اینکه همه آن‌ها سعی دارند در مدت کوتاه پادشاهی خود، ثروتی را برای خود دست و پا کنند تا زمانی که دوره‌ی پادشاهیشان تمام می‌شود به مشکلی برنخورند. مردم وقتی که از تمام پادشاهان قبلی خسته می‌شوند به سراغ برادر بیست و پنجم می‌روند تا او بر آن‌ها فرمانروایی کند. نام هر 25 برادر با کلمه «دمو» آغاز می‌شود و چون برادر 25 ناقص‌الخلقه و عقب افتاده است مردم او را دموقراضه صدا می‌کنند. به زودی مردم می‌فهمند که پادشاه آخر از تمام برادران قبلی خود بدتر است و آن‌ها چه اشتباه بزرگی را انجام دادند. خیلی زود پادشاه جدید بیانیه خود را در ارتباط با حکومت‌داری بر مردم را منتشر می‌کند.

درباره‌ سید مهدی شجاعی؛ از کشتی پهلو گرفته تا دموکراسی

سید مهدی شجاعی داستان‌نویس و روزنامه‌نگار ایرانی، در سال 1339 در تهران متولد شده است. او تحصیلات خود را در رشته تئاتر دانشگاه هنرهای دراماتیک آغاز کرد اما به دلیل علاقه‌ای که به نویسندگی داشت تحصیلات خود را نیمه‌تمام گذاشت. علاوه بر نویسندگی شجاعی مسئولیت‌ها و سمت‌های مختلفی را نیز تجربه کرده است. در روزنامه «جمهوری اسلامی» مسئول صفحات فرهنگی و هنری بوده است و مدتی سردبیر ماهنامه «صحیفه» بود. پس از آن، برای سال‌های طولانی سردبیری «مجله رشد جوان» را بر عهده داشت و همزمان با سردبیری، به عنوان مدیر انتشارات «برگ» نیز فعالیت می‌کرد. انتشارات «برگ» در این دوره نزدیک به 200 جلد کتاب را منتشر کرد. از دیگر سمت‌های او می‌توان به داوری در جشنواره‌های «فیلم فجر»، «تئاتر فجر» و «جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان» اشاره کرد. شجاعی در سال 1376 انتشارات کتاب نیستان (neyestanbook) را با هدف چاپ و نشر آثار برگزیده ادبیات در حوزه‌های داستان، شعر و نمایشنامه تاسیس کرد. با وجود اینکه رشته تحصیلی شجاعی ادبیات نمایشی بوده است اما علاقه اصلی او داستان‌نویسی است. از مهم‌ترین آثار او می‌توان کتاب‌های «کشتی پهلو گرفته»، «پدر, عشق و پسر»، «آفتاب در حجاب»، «از دیار حبیب»، «دست دعا، چشم امید» و رمان «کمی دیرتر...» را نام برد. 

شجاعی و آثار نمایشی

سید مهدی شجاعی آثار سینمایی مشترک بسیاری با «مجید مجیدی» کارگردان شهیر کشور داشته است. او فیلم‌نامه فیلم‌های «بدوک»، «دیروز بارانی» و «پدر» به کارگردانی «مجید مجیدی» را به رشته تحریر درآورده است. علاوه بر این او نگارش فیلم‌نامه آثار «چشم خفاش» و «قله دنیا 2» به کارگردانی «بهزاد بهزادپور» را به عهده داشته است. «بهزادپور»، «مجیدی» و شجاعی «تیر چراغ برق» را نیز به طور مشترک تولید کرده‌اند. دیگر اثر بسیار مشهور او در حوزه ادبیات نمایشی نگارش فیلنامه 26 قسمتی سریال «حضرت یوسف» با عنوان «یعقوب‌ترین یوسف، یوسف‌ترین زلیخا» است.

 ادبیات نوجوان در آثار شجاعی

سیدمهدی شجاعی مدتی در هیئت مدیره کانون پرورش فکری مشغول به کار بود و بیش از 100 کتاب در ادبیات نوجوان دارد.  سرپرستی مجموعه‌ی 24 جلدی «دایره المعارف امام حسین» و مجموعه 3 جلدی «دانستنی‌های اسلامی برای نوجوانان» از جمله این آثار است.

نقد کتاب دموکراسی یا دموقراضه

رمان دموکراسی یا دموقراضه به دلیل ماهیت سیاسی‌‌اش خیلی زود در بازار کتاب به چشم آمد و از این رو در محافل روشنفکری نیز در مورد کتاب بسیار صحبت شد. کتاب در نقد دموکراسی به عنوان یکی از جنبه‌های مدرنیسم است. نویسنده کوشیده است که با زبانی تمثیلی و خلق کشوری خیالی به نام «غربستان» نقاط ضعف دموکراسی را نمایان کند. شجاعی بر این عقیده است، تا زمانی‌که مردم به بلوغ اجتماعی و رشد فکری نرسند دموکراسی بیشتر مضر است تا مفید و همواره انتخاب بین بد و بدتر خواهد بود. نحوه روایت داستان اما نظرات مختلفی را به خود جلب کرد. گروهی توضیحات کتاب را بیش از حد و حوصله سر بر می‌دانند. اما «ابوالفضل زرویی نصرآباد» مخالف نظر این گروه است: «هیچ بخشی از این کتاب هزل و هجو ندارد و هر قسمتی از آن را باز کنید با نکته‌ای رو به رو می‌شوید. همه آنچه در این کتاب آمده است در دنیا مصداق دارد و زبان آن بومی است. مخاطب این کتاب می‌داند که نویسنده در محتوای غربی رشد نکرده و برای خود اعتقاداتی دارد. این کتاب یک درسنامه برای طنزپردازان برای آموزش گفتن ناگفتنی‌هاست.»

«زرویی نصرآباد» همچنین کتاب را تنها رمان سیاسی فارسی با نگاه جهانی می‌داند. کتاب در دسته‌بندی ادبیات نوجوانان قرار داده شده است اما به مانند رمان «قلعه حیوانات» این کتاب نیز مناسب برای هر مخاطبی با هر شرایط سنی است. «زرویی نصرآباد» در این‌باره می‌گوید :«این کتاب خلاف رده سنی که برای نوجوان عنوان شده نیست بلکه برای اهل حاکمیت و دانشمندان مفید است. شجاعی نکاتی در این کتاب گنجانده که آدم برای کشف آن ذوق می‌کند بدون آنکه تمنای تجلی داشته باشد.»

انتشار کتاب دموکراسی یا دموقراضه

کتاب دموکراسی یا دموقراضه در سال 1387 توسط انتشارات «نیستان» منتشر شد. اما به درخواست نویسنده کتاب عرضه نشد و چند سال بعد در بازار کتاب رونمایی شد. همین مسئله باعث لو رفتن نسخه pdf کتاب در بازار کتاب غیررسمی شد. خرید و دانلود کتاب در سایت و اپلیکیشن فیدیبو امکان‌پذیر است. همچنین نسخه صوتی کتاب نیز در بازار کتاب یافت می‌شود.

در بخش‌هایی از کتاب دموکراسی یا دموقراضه می‌خوانیم

1) مردم همه گوسفندند و ما چوپان: حواستان باشد! بزرگ‌ترین اشتباه در حکومت، بها دادن به مردم، یا ارزش قائل شدن برای مردم است. شما مطمئن باشید که اگر برای مردم، ارزشی بیش از گوسفند قائل شوید، نمی‌توانید بر آنها حکومت کنید. بهای مردم را شما معین می‌کنید، نه خودشان. اگر شما بر مردم قیمت نگذارید، آنها قیمتی بر خودشان می‌گذارند که هیچ جور نمی‌توانید بخرید. و تازه این گوسفند که من گفتم بالاترین قیمت است؛ قیمت آدم‌های اندیشمند چاق و چله. و الّا قیمت بقیه‌ی مردم، حداکثر در حد پشگل گوسفند است و نه بیشتر. نتیجه این که: مردم را هر جور بار بیاورید، بار می‌آیند. اگر به آنها احترام بگذارید، فکر می‌کنند که شما موظفید به آنها احترام بگذارید. اگر به آنها توضیح دهید، گمان می‌کنند که شما موظف به توضیح دادنید.

2) هیچ وقت شنیده‌اید که غذای گوسفند را به او اهداء یا تقدیم کنند؟ غذا یا علوفه گوسفند را جلویش می‌ریزند. رفتار با مردم هم باید درست مثل رفتار با گوسفند باشد. طبیعی‌ترین و مسلم‌ترین حق مردم را باید با تحقیر و توهین به آنها داد؛ وگرنه طلبکار می‌شوند. اگر به مردم عزت بگذارید یا احترام کنید، مردم فکر می‌کنند که شما موظف به عزت گذاشتنید و دنبال باقی مطالبات خود می‎گردند.

3) طوری برنامه‌ریزی کنید که مردم از صبح تا شب بدوند و آخر شب هم نرسند. مردم اگر مایحتاج خود را آسان به دست بیاورند، اگر وقت اضافه داشته باشند، عصیان می‌کنند، بداخلاقی می‌کنند و به فکر اعتراض و انقلاب و این حرف ها می‌افتند. یک تشکیلاتی را تأسیس کنید که کارش چرخاندن مردم باشد، یا چرخاندن لقمه دور سر مردم. کارش چیدن موانع مختلف، پیش پای مردم باشد. فرض کنید که آب دریا فاصله‌اش یا مردم به اندازه دراز کردن یک دست است. جای دریا را نمی‌توان عوض کرد، اما راه مردم را که می‌شود دور کرد. هزار جور قانون می‌شود وضع کرد که مردم دور کره‌ی زمین بچرخند و دست آخر به همان نقطه‌ای برسند که قبلاً بوده‌اند. و از شما به خاطر رسیدن به همان نقطه، تشکر هم بکنند.