کتاب مقاومت آفرینش است نشر چرخ

ما موضع کتاب خود را میان این دو قطب قرار می‌دهیم: میان تقدیرباوری نومیدانه و شکوفایی پیش‌بینی‌نشده. هدف ما تهیه‌ی فهرستی از تجربیات این موضعِ جایگزین نیست. حتی نمی‌خواهیم نظریه‌ی جدیدی سرهم‌بندی کنیم تا این تجربیات را هدایت کند و الگوی جهانیِ ضرورتاً کامل و راه‌های دست‌یابی به آن را پیشنهاد کند. برعکس، گمان می‌کنیم بسط و توسعه‌ی اندیشه معنای دیگری غیر از هدایت عملیات دارد: در این تکثر، اندیشه عنصری در میان عناصر دیگر است و با آن‌ها هم‌گام و همراه و در گفت‌وگوی دائمی است.

از لحاظ تاریخی، آموخته‌ایم که برای درک موقعیت منحصربه‌فردمان باید جهان‌شمول‌ اندیشیدن را فرابگیریم؛ درحالی‌که تاکنون فرضیه‌ی دگرگونی اجتماعی همواره چنان به کار رفته که گویی جهان‌شمول اندیشیدن کلیتی انتزاعی است که موقعیت‌های عینی و واقعی را نادیده می‌گیرد. هنوز هم وقتی بی‌سرپناهان، بی‌خانمانان یا مهاجران غیرقانونی‌ این‌جا و آن‌جا سر به اعتراض برمی‌دارند، همواره آدم خیرخواهی پیدا می‌شود که نصیحت‌شان کند: «جدی باشید.» یا به آن‌ها بگوید: «جنبش بدون رهبر، بدون سازمان‌دهی و بدون برنامه چه معنی دارد؟ شما باید دست‌کم انگیزه‌هایی داشته باشید، وگرنه هدف‌تان چیست؟» جان کلام این‌که پیش از دست به عمل زدن باید یک دفترچه‌ی راهنما داشت. درحالی‌که ما با مشارکت در تجربیات مشخص این جنبش در آرژانتین، فرانسه یا ایتالیا دریافته‌ایم که امروزه دیگر از این سازوکار سنتیِ مبارزه کاری برنمی‌آید. این سرپیچیِ آشکار یا پنهان از انگاره‌های کلاسیک اعتراض از ویژگی‌های اساسی پدیده‌ای است که به‌تدریج در مدت ده سال بنیاد نهاده شده است. فقدان الگو و نداشتن رهبری نه‌تنها ضعف این جنبش نیست، بلکه نقطه‌ی قوت و سکوی پرش و خط گریز آن است.

می‌کوشیم با تدوین فرضیه‌ای نوین در این کتاب گامی کوچک در این راه برداریم. ما گمان می‌کنیم که اگر به‌راستی امر جهان‌شمول وجود داشته باشد، ورای موقعیت عینی و با دعوی رسالت رهبریِ آن موقعیت نیست؛ بلکه برعکس، این امر جهان‌شمول هم‌زمان درون خودِ موقعیت عینی قرار دارد.

هر گاه مسئله‌ی دگرگونی اجتماعی پیش می‌آید، همواره بزرگ‌ترانی پیدا می‌شوند که با یادآوری خطرها و مبارزه‌ها و درگیری‌ها بگویند: «برای آزادی فردای خود، راه ما را در مبارزه دنبال کنید.» اما برخلاف جنبش‌های نسل‌های پیشین، آن‌چه اکنون در حال تکوین است، به‌ استثنای چند مورد، هرگز حول یک «شاخه‌ی مسلح» یا «پیشاهنگ نظامی» تشکیل نشده است. در لحظه‌ی مبارزه، پذیرش رویارویی، در هر سطحی که باشد، اجتناب‌ناپذیر است. اما نکته‌ی مهم این است که اگر مقاومت ـ هر چه‌قدر هم خشن یا قهرمانانه باشد ـ در پیله‌ای از منطقِ درگیری و رویارویی فرورود، بی‌آن‌که جهان‌های نوین را خلق کند، محکوم به شکست است. این رادیکالیته‌ی نوین، سرانجام به هر چیزی که می‌خواهد بدل شود، عرصه‌ای می‌گشاید که ژیل دلوز آن را چنین تعریف می‌کرد: «مقاومت آفرینش است»؛ فرضیه‌‌ای که ما سعی می‌کنیم در این کتاب آن را کاربردی کنیم.

-متن از مقدمه کتاب-