کتاب تاریخ طبیعی دین نشر انتشارات خوارزمی

نقد و بررسی کتاب تاریخ طبیعی دین

کتاب تاریخ طبیعی دین اثر دیوید هیوم، فیلسوف اسکاتلندی، به بررسی ریشه‌ها و تکامل باورهای دینی در انسان می‌پردازد. هیوم در این اثر، با اتکا به روش تجربی و نگاهی انسان‌شناختی، به دنبال یافتن پاسخی برای این سوال است که دین چگونه در جوامع بشری پدیدار شده و تکامل یافته است. هیوم در کتاب تاریخ طبیعی دین سه مرحله را برای تکامل دین در نظر می‌گیرد. ابتدا شرک، که در این مرحله، انسان به خدایان متعددی باور دارد که هر کدام مسئول یک پدیده یا قلمرو خاص هستند. مرحله بعدی، چندخدایی است که  در این مرحله، تعداد خدایان کاهش می‌یابد و خدایانی که قدرتمندتر و محبوب‌تر هستند، جایگزین خدایان ضعیف‌تر می‌شوند. در مرحله آخر، انسان به وجود یک خدای یگانه باور پیدا می‌کند. کتاب تاریخ طبیعی دین به دلیل ارائه دیدگاهی نو و جسورانه در مورد ریشه‌های دین، مورد نقد و بررسی بسیاری از متفکران و دین‌شناسان قرار گرفته است. برخی از منتقدان، نظرات هیوم را مغرضانه و ضددینی می‌دانند و معتقدند که او نقش وحی و ایمان را در دین نادیده گرفته است. با وجود این نقدها، کتاب تاریخ طبیعی دین به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار در زمینه فلسفه دین شناخته می‌شود و تا به امروز، مورد توجه بسیاری از اندیشمندان قرار گرفته است. اگر شما هم به خواندن کتاب‌های علوم اجتماعی حوزه جامعه‌شناسی علاقه دارید حتما به دسته‌بندی جامعه‌شناسی فیدیبو سر بزنید.

دیوید هیوم، فیلسوفی جسور و منتقد

دیوید هیوم (زاده ۷ مه ۱۷۱۱ – درگذشته ۲۵ اوت ۱۷۷۶) فیلسوف، تاریخ‌نگار، نظریه‌پرداز، کتابدار و جستارنویس اسکاتلندی بود. او به دلیل نگاه تجربه‌گرا و شک‌گرایی خود در فلسفه مشهور است. هیوم به عنوان یکی از مهم‌ترین فیلسوفان عصر روشنگری شناخته می‌شود و آثار او در زمینه‌های مختلف فلسفه، تاریخ و سیاست، تاثیرات عمیقی بر اندیشمندان بعد از خود بر جای گذاشته است. برخی از مشهورترین آثار او عبارتند از: رساله در باب طبیعت آدمی، تاریخ انگلستان و جستارهایی در باب اخلاق و سیاست.

چرا کتاب تاریخ طبیعی دین را بخوانیم

در کتاب تاریخ طبیعی دین، نویسنده معتقد است که دین در ذات انسان ریشه دارد و از نیازها و تمایلات طبیعی او سرچشمه می‌گیرد. هیوم ترس را یکی از عوامل اصلی گرایش انسان به دین می‌داند. انسان در مواجهه با پدیده‌های طبیعی و جهان ناشناخته، به دنبال قدرتی فراتر از خود است تا به او پناه دهد و از او در برابر این خطرات محافظت کند. همچنین امید به زندگی پس از مرگ را یکی دیگر از عوامل گرایش انسان به دین دانسته است. انسان در جستجوی معنایی برای زندگی و یافتن آرامش در برابر مرگ، به دین پناه می‌برد. در انتها، جهالت انسان را عاملی دیگر در گرایش او به دین تبیین می‌کند به‌طوریکه انسان در مواجهه با پدیده‌های ناشناخته و عدم درک صحیح از جهان، به دنبال دستاویزی برای آنها در دین می‌گردد. نویسنده در کتاب به دلایل دیگری برای اعتقاد به دین در انسان اشاره می‌کند؛ مانند، تسکین روانی؛ دین به انسان در برابر سختی‌ها و ناملایمات زندگی تسکین روانی می‌دهد و به او امید و آرامش می‌بخشد. معنای زندگی؛ دین به انسان در یافتن معنایی برای زندگی و هدف از خلقت خود کمک می‌کند. نظم اجتماعی؛ دین به عنوان یک نیروی اجتماعی، به نظم و انسجام جامعه کمک می‌کند و از بروز هرج و مرج و ناامنی جلوگیری می‌کند.

در بخشی از کتاب تاریخ طبیعی دین می‌خوانیم

«به‌دیدهٔ من اگر چگونگی پیشرفت جامعهٔ انسانی را از زمان درنده‌خویی تا پایهٔ کمال آن بررسی‌ام می‌بینیم که شرک یا بت‌پرستی، نخستین و کهن‌ترین دین آدمیان بوده‌است یا به‌حکم ضرورت باید بوده‌باشد. می‌کوشم تا این نظر را با حجتهای زیرین استوار کنم.

انکار نتوان‌کرد که نزدیک به‌هزار و هفتصد سال پیش، آدمیان، ایزدانی چندگانه می‌پرستیده‌اند. اصول تاریک و شکاکانهٔ چند فیلسوف، یا خداشناسی یکی دو قوم آن هم به‌صورتی که خلوص کامل نداشته‌است، ایرادی چندان درخور تأمل [به‌این عقیده] نیست. ولی گواهی روشن تاریخ را بنگرید. هر چه بیشتر به‌سوی روزگار باستان بازگردیم، آدمی را بیشتر غرق در شرک می‌یابیم [و] هیچ نامی و نشانی از دینی کامل‌تر نمی‌بینیم. کهن‌ترین اسناد آدمیزادگان نشان‌می‌دهد که شرک، عقیده‌ای مردم‌پسند و پابرجا بوده‌است. شمال و جنوب و خاور و باختر همه یکزبان بر این نکته گواه‌اند. چه چیز می‌تواند در برابر برهانی چنین قاطع پایداری کند؟»

پیشنهادهایی برای دوستداران کتاب تاریخ طبیعی دین

اگر شما هم به خواندن کتاب‌های جامعه‌شناسی علاقه دارید پیشنهاد می‌کنیم حتما کتاب‌های زیر را که در فیدیبو در دسترس هستند، مطالعه کنید.

·     هوش اجتماعی نویسنده دانیل گلمن انتشارات لیوسا

·     جنون قدرت و قدرت نامشروع نویسنده محمدرضا سرگلزایی انتشارات قطره

·     نظریه های جامعه شناسی به زبان ساده نویسنده بهروز مرادی انتشارات بهمن برنا