کتاب اقتصاد صنایع دستی نشر نور علم

صنایع دستی، جزئی از کلیت فرهنگی است که با تک تک عناصر فرهنگی در تعامل است. این صنایع برخلاف صنایع مدرن، قابلیت ایجاد و توسعه در کلیه مناطق شهری، روستایی و عشایری تمام مناطق جهان را دارد. اهمیت این صنایع را می‌توان از لحاظ تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برشمرد. چین، هندوستان و ایران، با داشتن قدیمی‌‌ترین و متنوع‌ترین صنایع دستی در جهان، به عنوان مهد این صنایع به شمار می‌روند. علیرغم وجود ۳۰۰ رشته فعالیت صنایع دستی در ایران، مقایسه آمار صادرات آن با کشورهای چین و هندوستان حاکی از ناچیز بودن آن است. به دلیل به روز نبودن آمار و اطلاعات موجود در این حوزه، انجام مطالعات علمی و ارائه پیشنهادات کاربردی جهت رفع مشکلات این حوزه امکان‌پذیر نیست. زیرا که ساختار غالب کارگاههای فعال در حوزه صنایع دستی، کوچک و کمتر از ۱۰ نفر کارکن است که به دلیل به روز نبودن اطلاعات در این حوزه، نمی‌توان وضعیت این کارگاهها را از لحاظ میزان تولید، اشتغال، ارزش افزوده و سایر شاخص‌های اقتصادی مورد بررسی قرار داد. نبود متولی مشخص در حوزه صنایع دستی را می‌توان یکی از دلایل این فقر آماری و اطلاعاتی دانست. وزارتخانه‌‌های «صمت» و «میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی» و سازمان‌های «آموزش فنی و حرفه‌ای» و «میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی (سابق)» از متولیان این حوزه هستند که به دلیل داشتن رویه‌ها، دستورالعمل‌ها و ساختارهای سازمانی متفاوت، در بسیاری از موارد مشکلاتی مانند موازی‌کاری و تداخل عملکرد را به وجود می‌آورند. با توجه به اهمیت و جایگاه صنایع دستی در ایجاد اشتغال و درآمد و نیز اقتصاد بسیاری از خانوارهای به ویژه مناطق محروم و حتی اقتصاد کلان کشور، لزوم نگاه علمی به این بخش بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. خوشبختانه در سالهای اخیر «اقتصاد صنایع دستی» در سر فصل‌های جدید رشته‌های «علوم اقتصادی» و «مدیریت جهانگردی» به صورت یک درس دو واحدی لحاظ و تعریف شده است، و این امیدواری را می‌دهد که دانشجویان با اهمیت این بخش هم به عنوان یک بخش مهم اقتصادی و هم به عنوان یک زمینه فعالیت خود اشتغالی، بیش از پیش آشنا شوند. به این ترتیب وجود مجموعه‌ای نسبتا جامع و در عین حال ساده و کاربردی که به معرفی جنبه‌های اقتصادی صنایع دستی می‌پردازد؛ ضرورت پیدا کرده است. کتاب حاضر تحت عنوان «اقتصاد صنایع دستی» در ۶ فصل و بر اساس سرفصلهای پیشنهادی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تدوین شده است و مباحث مطرح در آن می‌تواند هم در تدریس دروس «اقتصاد صنایع دستی» رشته اقتصاد و «شناخت صنایع دستی» رشته گردشگری، استفاده شود و هم مورد استفاده سایر مخاطبین علاقه‌مند به صنایع دستی قرار گیرد. مباحث مطرح شده در فصول این کتاب به این شرح است: فصل اول این کتاب به آشنایی با صنایع دستی و اهمیت نگرش اقتصادی-اجتماعی به آن اختصاص دارد. فصل دوم به معرفی و طبقه‌بندی صنایع دستی موجود در ایران در حوزه‌های شهری، روستایی و عشایری و به تفکیک مناطق جفرافیایی می‌پردازد. در فصل سوم، مباحث اقتصادی و مدیریتی مطرح در حوزه صنایع دستی که شامل معرفی فرآیندهای تولید، توزیع و مصرف محصولات صنایع دستی است، تبیین شده است. در فصل چهارم جایگاه صنایع دستی در اقتصاد ایران و نقش سیاست‌های بخش عمومی در توسعه این صنایع و نیز مراکز ملی سیاستگذاری در حوزه صنایع دستی معرفی و ارائه شده است. فصل پنجم به معرفی سازمان‌های بین‌المللی مرتبط با این صنایع و بیان تجربه سایر کشورهای جهان از قبیل: هندوستان، چین، پاکستان، مالزی و اندونزی در توسعه صنایع دستی می‌پردازد. در فصل ششم و پایانی کتاب، نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای این صنایع و نیز چشم‌انداز آینده صنایع دستی در ایران بررسی و ارائه شده است.