کتاب مجموعه فلسفه و اقتصاد سیاسی، سرمایه داری رفاقتی در خاورمیانه اسحاق دیوان نشر انتشارات شیرازه کتاب ما

سرمایه ‌داری رفاقتی به ساختاری سیاسی-اقتصادی گفته می‌شود که در آن، کسب‌و‌کارهایی مشخص، از طریق مناسباتِ سیاسی‌شان مشمول الطافی می‌شوند که سایرین از آن محرومند. کسب‌و‌کارهایی رفاقتی که به‌نوبهٔ خود، به انحاء مختلف این مساعدت‌ها را جبران می‌کنند. نتیجه، ساختاری است فاسد، ناتوان از تأمین رشد و توسعه که قدرت مالی و سیاسی را در دست اقلیتی متمرکز کرده و اکثریت جامعه را در وضعیت فقر مالی و ناتوانی سیاسی قرار می‌دهد. اکثریتی که برای اصلاح وضعیت، راه دیگری جز سرنگونی کلّ این ساختار رفاقتی نخواهند داشت. گفته می‌شد که مسیر مقابله با این وضعیت، از خصوصی‌سازی‌ بنگاه‌های دولتی و اتخاذ دیگر سیاست‌هایی می‌گذرد که همگی ذیل «آزادسازی اقتصادی» یا «اقتصاد بازار آزاد» تعریف می‌شوند. مسیری که در بسیاری از کشورهای جهان و از آن جمله در اکثر قریب به اتفاق کشورهای خاورمیانه اتخاذ شد. حاصل کار در خاورمیانه اما جز شکست نبود: در مجموع، رفیق‌بازی در اقتصاد این کشورها تقویت شد و تمرکز قدرت مالی و سیاسی تشدید گشت و عاقبت، به شورش‌هایی انجامید که به بهار عربی مشهور شدند. روشن بود که چنین شکستی، بازبینیِ کاملی را می‌طلبید. مقالاتی که در این کتاب گرد آمده‌اند حاصل این بازبینی هستند.